در هر حال از آن زمان كه در جوامع غربى، قلمرو دين و خرد، از هم جدا انگاشته شد و انسان خود را قائم به ذات، پنداشت و كوشيد تا با تكيه بر خرد خود به تبيين جنبه اررشى اعمال و تدبير معيشت برسد، انديشه «سكولاريسم» نضج‌يافته به انكار عقلانيّت گزاره‌هاى دينى و توان دين در تنظيم شئون حيات بشرى، به ويژه سياست انجاميد كه پى‌آمد چنين باورى در نهايت به دين ستيزى و در جرگه امور خرافى دانستن آن منجر گرديد؛ به نحوى كه افراد، توفيق خود را از عوامل ماورايى جست‌وجو ننمايند، بلكه آن را حاصل تلاش عمل حساب‌گر خود بدانند. يكى از فيلسوفان معاصر دراين‌باره مى‌گويد:

در چنين جامعه‌اى (جامعه عقل‌گرا) شهروند، ديگر مقام اجتماعى خود را محصول لطف يا قهر خداوند نمى‌داند، بلكه آن را نتيجه سلوك خود مى‌شمارد؛ خواه اعمال از بجا و موفقيّت‌آميز باشد يا هدايت نشده و بى‌فايده.[1]

ب) علم‌گرايى) msitneicS (

يكى ديگر از مبانى و پايه‌هاى سكولاريسم، علم‌گرايى يا اصالت علم است؛ به اين معنا كه فقط گزاره‌هايى واقعيّت دارند و به انسان شناخت واقعى اعطا مى‌كنند كه مبتنى بر حسّ و تجربه باشند.

از اين منظر، براى توهين و استدلال‌هايى عقلى و فلسفى و آموزه‌هاى وحيانى، هيچ جاى‌گاه موجّهى وجود ندارد، بلكه آن‌چه حائز اهميّت ذاتى است، واقعيّت اشياء خارجى است كه در دست‌رس حسّ و تجربه بشرى مى‌باشد و همان‌گونه كه جهان طبيعت براساس روش تجربى و علمى مورد مطالعه و سنجش قرار مى‌گيرد و با تكيه بر شناخت‌هاى تجربى و زبان رياضى، مى‌توان طبيعت را تا حدى به شكل دل‌خواه‌

[1] - همو، سكولاريسم و عوامل اجتماعى شكل‌گيرى آن در ايران، ص 92.