دانش‌آموزان آموزش داده و در جهت ايجاد فرهنگ مردم‌سالارى تلاش مؤثر انجام دهند.

انجام هدفمند و اثر بخش اين كار از سوى نهاد آموزش و پرورش، مستلزم تدوين و ارائه يك «نظريه تربيتى» بر آمده از «انديشه مردم‌سالارى دينى» است. در مقاله حاضر با نگاهى اجمالى به انديشه مردم‌سالارى دينى، به بررسى «ابعاد نظريه تربيت» بر اساس اين نظريه پرداخته خواهد شد.

تعليم و تربيت و نظامهاى اجتماعى‌

اهميت و نقش اجتماعى و مدنى تعليم و تربيت همواره مورد توجه انديشمندان، فيلسوفان و متفكران تربيت بوده است. از نظر افلاطون حكومت كردن چيزى جز تربيت كردن و تربيت هم در آخر چيزى جز پروراندن مجموعه‌اى از فضائل در اتباع يك كشور نيست (2).

ارسطو معتقد است كه تعليم و تربيت شهروندان بايستى متناسب با اصول و ارزشهاى آن جامعه صورت گيرد و اين نيرويى است كه موجب پايدارى نظام اجتماعى مى‌گردد (3). فارابى بر اين باور است كه تعليم و تربيت مى‌تواند براى رشد و شكوفايى نظام اجتماعى مطلوب يا «مدينه فاضله» نقش مؤثرى ايفا كند (4).

از نظر ديويى پايدارى و ماندگارى دموكراسى (مردم‌سالارى) به آن است كه ويژگيهاى همسو با آن از طريق نهاد آموزش و پرورش در افراد جامعه پرورش يابد.

از نظر وى مردم‌سالارى بايد در هر نسلى از نو زاييده شود و آموزش و پرورش قابله آن است (5).

كاركردها و نقشهاى عمده مدنى و اجتماعى آموزش و پرورش مى‌تواند امورى همچون جامعه پذيرى و آشناسازى نسل نو با فرهنگ مدنى، ايجاد وحدت و يگانگى اجتماعى و فراهم آوردن زمينه‌هاى لازم براى تشكيل نهادهاى مدنى در آينده باشد.

ايفاى نقش و رسالت مزبور تحت تأثير اهداف، ساختار، شكل و بافت نظامهاى‌