مردمسالارى دينى؛ امكان يا امتناع مفهومى‌

حجت‌الاسلام دكتر ميراحمدى‌[1]

مقدمه‌

مردمسالارى دينى، تركيبى است كه با در كنار هم قرار گرفتن دو مؤلفه مردمسالارى و دين/ دموكراسى و دين ساخته شده است. اگرچه در ادبيات سياسى گذشته ما كمتر نشانى از اين تركيب مفهومى ديده مى‌شود، امروزه در حوزه سياست به يكى از واژگان پركاربرد و پربسامد تبديل گرديده است. تحولات سياسى- اجتماعى جهان اسلام به ويژه پيروزى انقلاب اسلام در ايران و شكل‌گيرى جمهورى اسلامى به منزله يك الگوى عملى نظام سياسى اسلامى و مردمى، تأثير فراوانى بر طرح مفهوم مردمسالارى دينى و نظريه‌پردازى درباره آن گذاشت و انديشمندان مسلمان معاصر در اين حوزه ديدگاه‌هاى متفاوتى را ارائه كردند.

با وجود اين، يكى از مباحث بسيار مهمى كه همچنان نيازمند بررسى و كنكاش بيشترى است، امكان يا امتناع مفهوم، مردمسالارى دينى است. بى‌ترديد هرگونه بحثى درباره اين نظريه، مستلزم پرداختن به اصل امكان يا امتناع مفهومى آن است. آيا مى‌توان گونه‌اى رابطه و نسبت ميان مردمسالارى و دين برقرار كرد؟ آيا پيش از پاسخ‌گويى به اين پرسش‌ها و كنار هم قرار گرفتن اين دو تناقض، لازم است به مؤلفه‌هاى مفهومى اين تركيب اشاره شود؟

[1] - عضو هيأت علمى دانشگاه شهيد بهشتى.