نام کتاب : مجموعه مقالات دومين همايش مردمسالارى دينى نویسنده : جمعى از نويسندگان جلد : 1 صفحه : 127
مطرح و رايج گشته و تقريباً در هر كوى و
برزن اين مرز و بوم بر سر زبانها جارى شدهاند، در اينجا به منزله شواهدى دال بر
صحت مدعا مورد استناد قرار گرفتهاند عبارتاند از: «و شاورهم فى الامر و امرهم
شورى بينهم.»[1]
علامه طباطبايى در تفسير آيه اخير ضمن استناد به تعريف مفردات راغب
در خصوص معناى مشورت مبنى بر اينكه «مشورت به معناى استخراج رأى صحيح است، به
اينكه آدمى در مواقعى كه خودش درباره كارى رأى صحيح ندارد، به ديگرى مراجعه كند و
از او رأى صحيح بخواهد»،[2] مشورت را
يكى از ويژگىهاى انسانهاى با ايمان در قرآن مىشمارد و مىگويد: «مؤمنين اهل
رشدند و كارى مىكنند كه در واقع بايد بكنند و در به دست آوردن و استخراج رأى صحيح
دقت به عمل مىآورند و به اين منظور به صاحبان عقل مراجعه مىكنند.»[3]
وى درزمينه آيه اول (و شاورهم فى الامر) با تفصيل بيشترى به شرح و
تفسير مىپردازد و اين نكته را مطرح مىكند كه زمان نزول اين آيه بعد از جنگ احد
بوده است و شأن نزول آن چنين بود كه پس از شكست مسلمانان در اين جنگ و تأسف و حسرت
ناشى از كشته شدن جنگجويان و بزرگان آنان كه غالباً از انصار بودند (گويا از
مهاجران به جز چهار نفر كشته نشدند)، سوءظن نسبت به رسول خدا زياد بود و كافران و
منافقان ايشان را مسبب اين شكست قلمداد مىكردند و تبليغات منفى گستردهاى عليه
پيامبر به راه انداخته بودند. در چنين اوضاع و احوالى آيه مزبور نازل شد تا پيامبر
اكرم (ص) را از اتهامات ناروا مبرا كند و سيره آن حضرت را در مشورت با اصحاب و
ياران مورد تأييد قرار دهد. وى تصريح مىنمايد: «اين جمله [اين آيه] براى اين
آمده كه سيره رسول خدا (ص) را امضا كرده باشد، چون آن جناب قبلًا هم همين طور
رفتار مىكرده و جفاى مردم را با نرمخويى و عفو و مغفرت مقابله مىكرده و در امور
با آنان مشورت مىكرده است، به شهادت اينكه اندكى قبل از وقوع جنگ
[1] - و مشورت كن با آنان در كار( آل عمران: 159)- و
مؤمنان كارشان را با مشورت انجام مىدهند( شورى: 38)