لحظه‌ها هرچند به شهادت برخى از يارانشان انجاميد، به وضوح اوج دغدغه‌مندى امام درباره هدايت نمايان مى‌شود.

ج) شبه‌زدايى‌

سومين نكته‌اى كه از سيره امام على عليه السّلام در نبرد با اهل بغى مى‌توان آموخت، لزوم حلّ ابهامات و زدودن شبهات جبهه مخالف و شبهاتى است كه باعث شده شمارى از مسلمانان با تمسّك به آن بر امام مسلمين خروج نمايند. شيخ طوسى در اين باره مى‌نويسد:

نبرد با اهل بغى جايز نيست تا اين‌كه امام كسى را براى گفت‌وگو و پرسش از علّت دشمنى نزد آنها بفرستد. پس اگر علت آن حق بود، آن را ادا كند و اگر شبهه‌اى داشتند، آن را حل نمايد. پس اگر امام چنين كرد و آنها از قصد خود منصرف شدند، چه بهتر و الّا امام با آنها مى‌جنگد؛ چرا كه خداوند ابتدا به صلح فرمان داده و سپس به قتال امر كرده است‌ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى‌ فَقاتِلُوا بنابراين، پيش از مذاكره با آنها قتال نمى‌شود و روايت شده است كه چون على عليه السّلام قصد نبرد با اهل بغى را نمود، عبد اللّه بن عباس را براى گفت‌وگو نزد آنها فرستاد. او حلّه زيبايى پوشيد و به جانب آنها روانه شد و خطاب به آنها چنين گفت: اين على فرزند ابو طالب پسر عم پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و اله و سلّم و همسر دخترش فاطمه عليها السّلام است و شما فضل او را مى‌دانيد، پس چرا با او دشمنى مى‌ورزيد. گفتند: او در دين خدا حكم كرد، كشت و اسير نگرفت، درحالى‌كه يا بايد بكشد و اسير كند و يا نه بكشد و نه اسير بگيرد؛ زيرا اگر اموال آنها حرام باشد، خون‌هايشان نيز حرام است و سوم اين‌كه عنوان خليفه را از مقابل اسمش حذف كرد. ابن عباس گفت:

اگر او از اين اشكالات بيرون آيد، شما به سوى او باز مى‌گرديد؟ گفتند:

آرى! ابن عباس گفت: اما اين‌كه مى‌گوييد در دين خدا حكم كرد مقصودتان دو حكمى است كه ميان او و معاويه حكم كردند، درحالى كه خداوند در مورد دين حكم كرده و فرموده است: وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا حَكَماً مِنْ أَهْلِهِ وَ حَكَماً مِنْ أَهْلِها؛ 48 «و اگر از جدايى ميان آن دو [زن و شوهر] بيم داريد، پس داورى از خانواده آن [شوهر] و داورى از خانواده آن [زن‌] تعيين كنيد» و فرموده است: يَحْكُمُ بِهِ ذَوا