ترفندشان ضعيف باشد، اهل بغى نيستند؛ دوم اين‌كه از دست‌رس امام خارج شوند و از او كناره‌گيرى نمايند و در شهر يا بيابانى مستقر شوند.

پس اگر با امام باشند و از دست‌رس او خارج نشوند، اهل بغى نيستند.

روايت شده است كه هنگامى كه امام على عليه السّلام در حال خطابه بودند، مردى از درگاه مسجد به عنوان تعريض به آن حضرت گفت: حكمى نيست جز از آن خداوند. امام عليه السّلام فرمودند: «اين سخن حقّى است كه از آن معناى باطلى اراده مى‌كند. شما بر ما سه حق داريد: اين‌كه شما را از مساجد خداوند براى ذكر خدا منع نكنيم، مادامى كه با ماييد غنايم را از شما دريغ نكنيم و آغازگر جنگ با شما نباشيم». اين تعبير حضرت «مادامى كه با ماييد» يعنى جدا نشده‌ايد؛ و سوم اين‌كه كناره‌گيرى آنها از روى دليلى باشد كه نزد خودشان موجّه است. پس كسانى كه بدون چنين دليلى از امام كناره‌گيرى كنند، قطّاع الطريق هستند و حكم محارب را دارند. 19

و البته پاره‌اى ديگر از دانش‌مندان شيعه در صدق عنوان اهل بغى، پاره‌اى يا هيچ‌يك از شروط ياد شده را ضرورى ندانسته‌اند. 20 از ميان فقيهان اهل سنّت بسيارى در ضرورت وجود سه شرط ياد شده با دانش‌مندان شيعى پيش‌گفته، هم‌آوا شده‌اند 21 و برخى ديگر، افزون بر موارد ياد شده وجود رهبر را نيز افزوده‌اند. 22

بنابراين، فقيهان شيعه براى واژه اهل بغى دو تعريف محدود و گسترده ارائه كرده‌اند: بنابر تعريف محدود كه قيود بيشترى دارد و از اين‌رو، بر مصاديق كمترى صدق مى‌كند، اهل بغى به كسانى گفته مى‌شود كه بر امام عادل خروج كنند، كثير باشند، از دست‌رس امام خارج شوند و خروجشان براساس دليلى موجّه باشد. اما براساس تعريف گسترده كه قيود كمترى دارد، تنها خروج بر امام عادل براى صدق عنوان اهل بغى بسنده است.

تأسيس اصل‌

پيش از بررسى نسبت ميان سيره امام مهدى عجّل اللّه تعالى فرجه الشريف در رويارويى با اهل بغى در مقايسه با سيره امام على عليه السّلام بايد ديد گذشته از رفتارهاى جزئى و خاصى هم‌چون‌