نام کتاب : مبانى حكومت اسلامي نویسنده : جوان آراسته، حسين جلد : 1 صفحه : 200
آية اللّه شيخ جواد تبريزى قائل به ولايت
فقيه در امور حسبيه به معناى موسّع آن مىباشد. به نظر ايشان اداره نظام شهرها و
تهيه ساز و برگ لازم براى دفاع از بلاد اسلامى از مهمترين امور حسبيه مىباشد كه
براى فقيه جامع شرايط ثابت است.
تفصيل مطلب را نيز در كتاب ارشاد الطالب بيان كردهاند.[1] سيد محمّد آل بحر العلوم در رساله
ولايات خود يكى از موارد ثبوت ولايت براى فقيهان را ولايت در امور حسبيه مىداند.[2] علامه ميرزا محمد حسين غروى
نائينى، فقيه بلندآوازه عصر مشروطه نيز در پاسخ به اين سؤال كه «در اين عصر غيبت
كه دست امت از دامان عصمت كوتاه و مقام ولايت و نيابت نوّام عام در اقامه وظايف
مذكوره هم مغصوب و انتزاعش غير مقدور است، آيا ارجاعش از نحوه اولى (سلطنت جائره
مطلقه) كه ظلم زايد و غصب اندر غصب است به نحوه ثانيه (سلطنت مشروطه) و تحديد
استيلاى جورى، [حكومت استبدادى] به قدر ممكن واجب است؟ يا آن كه مغصوبيت، موجب
سقوط اين تكليف است؟»[3] چنين پاسخ
مىدهد:
«از جمله قطعيات مذهب ما طائفه اماميه اين است كه در اين عصر غيبت-
على مغيبه السلام- آنچه از ولايات نوعيه را كه عدم رضاى شارع به اهمال آن- حتى در
اين زمينه- معلوم باشد، وظايف حسبيه ناميده و نيابت فقهاى عصر غيبت را در آنقدر
[1] - صراط النجاة فى اجوبة الاستفتاءات، ج 1، ص 10.
[2] - ر. ك: سيد محمّد آل بحر العلوم، بلغة الفقيه، ج
3، ص 236
[3] - محمّد حسين غروى نائينى، تنبيه الأمة و تنزيه
الملة، ص 41- 42. منظور ايشان به عبارت سادهتر اين است كه در عصر غيبت كه امت از
دسترسى به معصوم، محروماند و ولايت و نيابت نايبان امام زماند ر انجام وظايف،
حكومت هم به گونهاى غصب گرديده كه امكان گرفتن آن مقدور نيست، آيا تبديل حكومت از
سلطنت مطلقه و محدود نمودن سلطه حكومت استبدادى در حدّ امكان، واجب است يا با وجود
غصب حكومت ديگر تكليفى براى ما وجود ندارد؟
نام کتاب : مبانى حكومت اسلامي نویسنده : جوان آراسته، حسين جلد : 1 صفحه : 200