مى رسد، باز دوران، دوران گسترش و رواج و وضع خوب ائمه است، و شيعه در همه جا گسترده اند و امكانات، بسيار زياد است؛ كه به مسأله ولايتعهدى منتهى مى شود. البته در دوران هارون، امام هشتم در نهايت تقيه زندگى مى كردند- يعنى پوشش- تلاش را داشتند، حركت و تماس را داشتند- آدم مى تواند بفهمد- فرض بفرماييد دعبل خزاعى كه درباره امام هشتم- در دوران ولايتعهدى- آنگونه حرف ميزند، آناً كه از زير سنگ بيرون نيامده بود! آن جامعه يى كه دعبل خزاعى را مى پرورد، يا ابراهيم ابن عباس شاعر را مى پرورد- كه جزو مداحان على ابن موسى الرضا است- يا ديگران، بايستى در آن، جامعه فرهنگ ارادت به خاندان پيغمبر سابقه داشته باشد آن طور نيست كه آناً- يك دفعه- ببينيد كه بله، در مدينه و در خراسان و در رى و در مناطق گوناگون، با ولايتعهدى على ابن موسى الرضا، جشن گرفتند، اما قبلًا چنين چيزى سابقه ندارد!

آنچه كه در دوران ولايتعهدى على ابن موسى الرضا آمد كه حادثه بسيار مهمى است- و بنده سال گذشته در پيام، البته به اشاره عرضه كردم و متأسفانه توفيقى پيدا نكردم كه تفصيل آنها را يادداشت كنم؛ ان شاء الله اين كار را در فرصتى، اگر به دست بيايد، خواهم كرد- نشان دهنده اين است كه وضع علاقه مردم و جوشش محبتهاى مردم نسبت به اهل بيت، در دوران امام رضا، خيلى بالا بوده است.

* ويژگيهاى دوره سوم مبارزه‌

به هرحال، بعد هم كه اختلاف امين و مأمون، پنج سال طول كشيد و جنگ و جدال بين خراسان و بغداد بود، همه اينها موجب شد كه على بن موسى الرضا بتوانند كار خوبى بكنند؛ كه اوجش به مسأله ولايتعهدى رسيد، منتها متأسفانه آنجا هم باز- همين طور كه گفتيم- با آن حادثه شهادت قطع شد، و دوران جديدى شروع شد،