* دست يازى به خاشاك‌

تشكيل مجالس مناظره با هر آن كسى كه كمتر اميدى به غلبه او بر امام مى رفت، نيز از جمله همين تدابير است. هنگامى كه امام مناظره كنندگان اديان و مذاهب مختلف را در بحث عمومى خود منكوب كرد و آوازه دانش و حجت قاطعش در همه جا پيچيد، مامون در صدد برآمد كه هر متكلم و اهل مجادله اى را به مجلس مناظره با امام بكشاند، شايد يك نفر در اين بين بتواند امام را مجاب كند.

البته چنان كه ميدانيم، هر چه تشكيل مناظرات ادامه مى يافت قدرت علمى امام آشكارتر مى شد و مامون از تأثير اين وسيله نوميدتر. بنابر روايات، يك يا دوبار توطئه قتل امام را به وسيله نوكران و ايادى خود ريخت و يك بار هم حضرت در سرخس، به زندان افكند.

اما اين شيوه ها هم نتيجه اى جز جلب اعتقاد همان دست اندركاران به رتبه معنوى امام، به بار نياورد. و مامون در مانده تر و خشمگين تر شد.

در آخر چاره اى جز آن نيافت كه به دست خود و بدون هيچ واسطه اى امام را مسموم كند و همين كار را كرد.

و در ماه صفر، 203 هجرى، يعنى قريب دو سال پس از آوردن آن حضرت از مدينه به خراسان و يك سال و اندى پس از صدور فرمان وليعهدى به نام آن حضرت، دست خود را به جنايت بزرگ و فراموش نشدنى قتل امام آلود.