ج) جهانى شدن و ابعاد جهان شمول اديان‌

جهانى شدن از منظر سوم، به نگرش‌هاى دينى مربوط مى‌شود. با مطرح شدن جهانى شدن، دين‌داران نيز با تمسك به آموزه‌هاى جهان شمول اديان، جهانى شدن را به همين معنا اخذ كرده‌اند. از ديدگاه آنان، جهانى شدن واقعى، همان جهانى شدن دينى به شمار مى‌رود كه به تازگى در كشور ما مطرح شده است. حتى برخى با تمسك به آموزه اسلامى حكومت جهانى حضرت مهدى عجّل اللّه تعالى فرجه الشّريف، آن را با جهانى شدن يك‌سان گرفته‌اند. اما فراتر از چنين نگرش‌هاى غير دقيق، نظريه پردازى‌هايى نيز درباره جهانى شدن دينى صورت گرفته است؛ چنان كه عماد افروغ با تفكيك بين" جهانى شدن واقعى و متصور" و" جهانى شدن مصطلح"، با روى‌كردى فلسفى- فرهنگى اين مسئله را پى‌مى‌گيرد. جهانى شدن مصطلح، ريشه در تحولات سرمايه‌دارى غرب دارد و بنيان نظرى آن يعنى مدرنيسم است. سرمايه‌دارى در نگرشى خوش‌بينانه، مى‌كوشد كه با جهانى شدن به سود بيشترى دست يابد. در نگاهى ديگر، سرمايه‌دارى در تلاش است تا از «بن‌بست‌ها و تضادهايى كه نظام سرمايه‌دارى هم به لحاظ نظرى و معرفتى و هم به لحاظ اقتصادى- اجتماعى با آن مواجه است» رهايى يابد. از نظر افروغ، ريشه اين تضاد در ذات مدرنيته است.

اومانيسم و خرد خودبنياد و تجربه‌گرايى كه مبناى سرمايه‌دارى را تشكيل مى‌دهند، به دليل نفى خدا به نفى ذات و غايت براى انسان انجاميده است و در دوره‌هاى تاريخى متفاوت، به هيچ انگارى و نفى علنى انسان و خرد او منجر شده است (افروغ، 1382: 32).

او در نهايت، نتيجه مى‌گيرد كه با بن‌بست‌هاى مدرنيته، به تصريح بسيارى از نظريه‌پردازان غربى جهانى شدن با بازگشت اديان همراه بوده است، و در نتيجه‌

اگر لازمه جهانى شدن واقعى اعتقاد به يك حقيقت غايى و وجود