موضوع كتاب و مؤلف آن‌

اين كتاب مشتمل بر يك دوره حقوق عمومى اسلام است كه آرا و نظريات پيشروان دو مكتب از وسيعترين و مهمترين مكتبهاى فقهى (حنفى و شافعى) را در مباحثى كه مطابق تقسيمات معمول امروز در محدوده حقوق اساسى و ادارى و مالى و جزائى جاى مى‌گيرد بيان مى‌كند، و همچنين رابطه حكومت اسلامى را با كشورهاى غير مسلمان- چه در حال صلح و چه در صورت جنگ- مشخص مى‌سازد. مؤلف آن فضل اللّه بن روزبهان خنجى اصفهانى است كه در زمان خود به «خواجه ملا» يا «خواجه مولانا» مشتهر بوده و در شعر تخلص «امين» داشته است. او ايام كودكى را در شيراز گذرانيده و پس از انجام تحصيلات مقدماتى در 17 سالگى همراه مادر، و ظاهرا در التزام خدمت پير و مراد خود شيخ جمال الدين اردستانى، شيراز را ترك گفته و مدتى در مراكز علمى اسلامى خارج از ايران به درس و بحث پرداخته است. مادر او در قاهره، و شيخ و مرشد او در بيت المقدس وفات يافته‌اند. درست نمى‌دانيم كه اين نخستين سفر فضل اللّه چند سال طول كشيده است. او به سال 877 در بغداد بوده و اين تاريخ قاعدة بايد مربوط به اوائل سفر او باشد. سال فوت شيخ جمال الدين اردستانى را هم دو سال بعد يعنى در 879 قيد كرده‌اند[1]. آنچه مى‌دانيم فضل اللّه در اين سفر به زيارت حج نيز رفته و پس از بازگشت به وطن يك‌بار ديگر در بيست و پنج سالگى عزم سفر كرده است. در 886 او را باز در قاهره مى‌يابيم و در 877 خبرش را از مدينه داريم كه چند ماهى در آنجا بوده و از محضر درس علامه زمان امام محمد سخاوى استفاده كرده است.

[1] -معصوم عليشاه مى‌گويد: آن بزرگوار صاحب تصانيف بسيار و منظومات زياده از پنجاه هزار بيت است و نيز مى‌گويد سلسله پير جماليه از سلاسل معروفيه تصوف منتسب به اين جمال الدين است( طرايق الحقائق جلد دوم صفحه 355، تهران 1339).