فصل سيوم، در بيان كيفيت قتال با كفار.

بدان ايّدك اللّه تعالى كه قتال با كفار را آدابى و شرايطى است كه از سيرت حضرت پيغامبر صلى اللّه عليه و سلم مستفاد شده، و ما اولا در مذهب امام اعظم ابو حنيفه رحمه اللّه آن را ياد كنيم.

در كتاب «هدايه» گويد: گاهى كه درآيند مسلمانان در دار الحرب پس حصار كنند شهرى را يا قلعه‌اى را، اول دعوت كنند ايشان را به اسلام، اگر اسلام قبول كنند دست از ايشان باز دارند و با ايشان جنگ نكنند. و اگر از اسلام امتناع نمايند ايشان را امر كنند باداى جزيه. و اين در حق كسى است كه جزيه از او قبول مى‌توان كرد، و آن كسى كه جزيه از او قبول نمى‌توان كرد همچو مرتدان و عابدان بتان از عرب فايده نيست در خواندن ايشان بجزيه. پس اگر جزيه بدهند آن جماعت كه جزيه از ايشان قبول مى‌توان كرد ايشان راست آنچه مسلمانان راست. يعنى مال و نفس ايشان معصوم مى‌ماند. و جايز نيست امام را كه مقاتله كند با كسى كه دعوت اسلام بدو نرسيده باشد. پس اگر پيش از دعوت به اسلام با ايشان مقاتله كند گناهكار گردد، وليكن غرامت نبايد كشيد. و مستحب است كه دعوت كند وقت ارادت قتال كسى را كه بدو دعوت رسيده باشد از جهت مبالغه در انذار، و واجب نيست. و اگر از جزيه امتناع نمايند استعانت جويد برايشان بخداى تعالى و با ايشان محاربه كند.

و اگر احتياج بنصب منجنيق باشد در وقت حصار نصب كند، و درختان و خانه‌هاى ايشان را بسوزاند اگر احتياج بدان باشد. و آب برايشان ارسال كند، و درختان ايشان را ببرد و زراعتهاى ايشان را فاسد گرداند. و باكى نيست اگر تيرباران كند ايشان را يا سنگ اندازد، و اگر چه در ميان ايشان مسلمانى اسير باشد يا تاجرى. و اگر كافران اطفال مسلمانان را يا اسيران را اسير خود سازند دست از تير انداختن ايشان باز ندارند و قصد كافران كنند. و اگر بر مسلمان رسد تير، ديت لازم نيايد. و باكى نيست كه زنان و مصاحف با خود بيرون برند گاهى كه لشكر بزرگ باشد و آمن باشند بر آن. و مكروه است كه زنان و مصاحف همراه برند در پاره‌اى لشكر كه آمن نباشند بر آن. و اگر درآيد مسلمانى به امان در بلاد