يا از كانونهاى مختلف حزبى و گروههاى صنفى و ... نضج گرفت و مردم نمايندگانى را براى تصميم گيريهاى مختلف انتخاب مى‌كردند و اين چنين دموكراسى جايگاه مردم را تبيين و ترسيم نمود. با ظهور استعمار و دول قدرتمند و بخصوص پس از رشد و توسعه اسلام و ديدگاههاى اسلامى در جوامع بشرى، دموكراسى با زيربناى سكولار و لائيك وارد عرصه سياسى شد تا آنجا كه در غرب هرجا دين و مذهب به ميدان تصميم و سياست‌گذارى وارد مى‌شد، دموكراسى آسيب مى‌ديد زيرا در انديشه ايشان دين جايى در مباحث سياسى و اجتماعى ندارد و صرفا يك جنبه اخلاقى و فردى دارد كه نقشى هم در شكل‌گيرى و رشد و كمال جوامع بشرى نخواهد داشت.

از ديدگاه اسلام دين محور و اساس كليه حركتهاى فكرى و عملى جامعه اسلامى است يا به تعبير روشن‌تر، مباحث مختلف اجتماعى ملهم از دين است و هرجا كه قانون در وضع و اجرا مخالف دين باشد، از اعتبار ساقط است و فقط آنجا قانون معتبر و لازم الاجرا است كه همسو و منطبق بر موازين شرع و دين باشد و آنجا كه مخالفت با دين دارد اگرچه رأى تمامى مردم هم باشد از نظر اسلام مردود است پس در جامعه اسلامى ملاك اصلى در اعتبار و الزام و التزام قانون تطبيق و تطابق آن با دين و اعتقادات است.

مرورى بر مطالب جلسات گذشته‌

موضوع بحث تبيين نظريه سياسى اسلام است. ابتدا پيش فرضهاى اين نظريه و اصل آن در دو بخش مشخص شد، ضمنا بعضى‌