با آن است؛ اعم از آموزش، پژوهش و ....

نكته‌ى دوم‌

جهان معاصر بر مبناى تفكر و دريافت خاصى از عالم (تفكر مدرن) ابتناء يافته است كه در آن، مديريت و ساماندهى جامعه، بدون «دانش» ناممكن است. از اين حيث تمدن غربى و نيز جهان معاصر را جامعه‌اى «دانش- پايه» مى‌دانند؛ جامعه‌اى متكى بر «دانش مدرن». فارغ از چون و چرا در اين گزاره‌ها، اين واقعيت را نمى‌توان كتمان كرد كه غرب مدرن در مسير بسط و توسعه‌ى خويش توانست مبتنى بر مبادى و غايات مدرنيته، دانشى پديد آورد كه همان «علم مدرن» باشد تا به مثابه‌ى نرم‌افزار عملياتى مديريت و ساماندهى امور جامعه، متناسب با غايات مدرنيته عمل نمايد. البته در دوران معاصر كه برخى بر آن نام دوران «پُست‌مدرن» نهاده‌اند، مدرنيته و تفكر مدرن و نيز دستاوردهاى آن- چون علم مدرن- از سوى متفكران پُست‌مدرن غرب با نقدهاى شالوده‌شكنانه و جدّى مواجه گرديده‌اند. برجسته‌ترين فرد در اين ميان، «ميشل فوكو» است. وى اساس دعاوى علم مدرن؛ چون: «غيرايدئولوژيك بودن»، «فراگيرى و جهان‌شمولى قواعد آن»، «قطعيت و يقينى‌بودن آن» و «غيرمرتبطبودن با قدرت» را رد مى‌كند و معتقد است كه علم مدرن واجد صبغه‌اى كاملا ايدئولوژيك، محلى، جهت‌دار، نسبى و سيال است و از همه مهم‌تر آنكه آن‌را به مثابه مهم‌ترين ابزار اعمال هژمونى قدرت در جامعه مى‌انگارد. اما با اين وصف، اين نقدها نه تنها نمى‌تواند از نقش علم مدرن در تحقق رؤياى مدرنيته بكاهد، بلكه بر اين حقيقت نيز اذعان دارد.

حقيقت آن است كه مدرنيته براى تحقق خويش و براى تبدّل از صورت مجرد و انتزاعى خويش (تفكّر مدرن) به يك نظم تمدّنى، نيازمند يك نرم‌افزار عملياتى بود تا بتواند «نقشه راه» مدرنيته را در «صحنه» تمدن‌سازى تحقّق بخشد و به تأسيس و ساماندهى تمامى زيرساختها و سيستم‌هاى اجتماعى متناسب با اصول و اقتضائات تجدد بپردازد و اين نرم‌افزار، چيزى نبود جز همان علم مدرن كه اين مهم را به انجام رسانيد. نرم‌افزارى جامع، متناسب و مطابق با روح و جوهره مدرنيته و نيز مبادى و غايات آن.

پرواضح است كه مدرنيته در «طرح كلى»- كه همانا تأسيس يك نظم تمدنى جديد توأم با گستره و سيطره‌اى جهانى با قابليت حذف يا استحاله ديگر تمدن‌ها در درون خويش بود- و نيز در سير تطوّرى خويش به اين درك نايل آمد كه دانش مدرن جايگاه خاص و منحصر به فردى را در اين طرح كلى دارد. غرب مدرن اگرچه بر اساس فلسفه و متافيزيك خودبنيادى (سوبژكتيويسم) تأسيس شد و با همين فلسفه نيز عالم را به سيطره خويش درآورد، اما بى‌ترديد اين سيطره، بدون علم مدرن دوام نمى‌آورد و بقاء غرب را با چالش جدّى مواجه مى‌ساخت. علم مدرن در حقيقت؛ خود فرزند مدرنيته و