سه‌شنبه 9 آبان 1300/ 1 نوامبر 1921/ 30 صفر 1340

* ملاقات ويلسون با خوانين قشقايى‌

كارگزارى كل بوشهر در گزارشى به وزارت امور خارجه اطلاع داد: كلنل ويلسون به همراه جانشين كنسول انگليس در بوشهر به محمره مسافرت نموده‌اند و ويلسون در راه سفر به محمره به منظور ملاقات با خوانين قشقايى تا نزديكى شيراز رفته كه هدف از اين ملاقات، گفتگو با خوانين قشقايى در خصوص كشف چاه نفت كازرون بوده است. 1

* استخدام تفنگچيان كشكولى‌

براساس گزارشى از كارگزارى شيراز به وزارت امور خارجه، كنسول انگليس در شيراز به عنوان حفاظت از چاه‌هاى نفت قصد دارد، نيرويى نظامى را تشكيل دهد و تاكنون شخصى به نام امر اللّه كشكولى‌ 2 و نزديك به پنجاه نفر را بدين منظور در نظر گرفته و سى هزار فشنگ و سى اسب و يراق و ده هزار تومان پول به وى داده است و علاوه بر اين قصد دارد سيصد تفنگچى نيز از ميان كشكولى‌ها استخدام نمايد.

كشكولى‌ها كه در اراضى استخراج نفت مستقر بودند به عنوان مالك آن اراضى با كمپانى نفت قراردادهايى‌ 3 را امضا مى‌كردند. 4

* كاپيتولاسيون و دعاوى اتباع خارجى در زنجان‌

به دليل نبودن كارگزارى در زنجان، بعضى اوقات اتباع خارجى شكايات خود را به اداره عدليه خمسه ارائه مى‌كردند. 5 ازاين‌رو وزير عدليه با توجه به تصميم دولت مبنى بر الغاى كاپيتولاسيون به رئيس عدليه دستور داده بود كه به دعاوى آنان در اداره عدليه رسيدگى شود ولى درباره آن دسته از اتباع خارجى كه هنوز كاپيتولاسيون نسبت به آنها لغو نشده و عدليه صلاحيت رسيدگى به دعاوى آنان را نداشت از وزارت امور خارجه كسب تكليف كرد. 6 وزارت خارجه در پاسخ به سؤال وزير عدليه به آن وزارتخانه اعلام كرد، اتباع دولت‌هايى كه هنوز كاپيتولاسيون نسبت به آنها لغو نشده، در صورتى كه با ميل خود به محاكم داخلى رجوع نمودند به دعاوى آنان رسيدگى شود. 7

* جنگ بين قزاق‌ها و الوار در لرستان‌

اردوى قزاق به فرماندهى مظفر السلطنه براى وصول ماليات در لرستان به سر مى‌بردند، هنگام بازگشت پس از طى نيم فرسخ‌ 8، تمام الوار حسن‌وند و خمسه و بسطام سوار و پياده در كوه‌ها، اردوى قزاق را محاصره كردند. سرانجام پس از جنگ شديدى اردوى قزاق‌ها توانستند به خاوه وارد شوند. 9

* حمله به ايل سنجابى‌

سردار مقتدر سنجابى اظهار داشت: «امير اعظم كلهر» مشغول جمع‌آورى تفنگچى مى‌باشد تا به ايل «سنجابى» حمله كند. 10

______________________________
(1). تلگراف كارگزارى كل بوشهر به وزارت خارجه، 9/ 8/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 51، پ 2، ص 50.

(2). امر اللّه كشكولى قبلا در پليس جنوب سمت نايب داشت كه با ارتقاى درجه براى اين كار انتخاب شده بود (اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 51، پ 1، ص 8).

(3). اين اقدام كمپانى و استخدام يك عده مسلح به بهانه حفاظت از چاه نفت خلاف امتياز و قرارداد استخراج نفت بود. (همان).

(4). مراسله كارگزارى شيراز به وزارت خارجه، 9/ 8/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 51، پ 1، ص 8.

(5). مراسله اداره عدليه خمسه به وزير عدليه، 7/ 5/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 34، پ 2، ص 53.

(6). مراسله وزارت عدليه به وزارت خارجه، 9/ 8/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 34، پ 2، ص 52.

(7). مراسله وزارت خارجه به وزارت عدليه، 17/ 8/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1300، ك 34، پ 2، ص 51.

(8). فرسخ: امروزه فرسنگ يا فرسخ را معادل شش كيلومتر در نظر مى‌گيرند.

(9). روزنامه ايران، 12/ 8/ 1300، ص 3. آ.

(10). روزنامه اتحاد، 10/ 8/ 1300، ص 3.