جمعه 31 تير 1300/ 22 ژوئيه 1921/ 16 ذيقعده 1339

[تصوير] چند تن از افسران عثمانى كه از جانب انور پاشا حامل اسلحه و هدايايى براى ميرزا كوچك خان بودند با گروهى از مجاهدان جنگل ديده مى‌شوند رديف اول از چپ به راست: 1- اسماعيل نعل‌بند مجاهدى كه مأمور حمل اسلحه ارسالى عثمانى‌ها از بيجار بود و هنگام بمباران رشت توسط انگليسى‌ها به شهادت رسيد 2- جواد خان نزاكتى (مترجم سلطان) 3- سلطان على اكبر سياه‌پوش 4- مين‌باشى يوسف بيك 5- يوزباشى يعقوب بيك 6- گروهبان عمر افندى 7- نايب مصطفى قزوينى‌

* عزيمت سه افسر كماليست به كسما

سه افسر كماليست‌ 1 براى ديدار با ميرزا كوچك خان رهسپار كسما شدند 2

* انفجار دو بمب در مشهد

در شامگاه امروز دو بمب در شهر مشهد منفجر شد، يكى از بمب‌ها در پشت باغ نجد السلطنه و ديگرى در باغ عمارت دار التوليه كنار بازار شهر منفجر شد 3. تركش بمب دوم، كودك سه ساله نگهبان باغ را كشت. سرگرد برونيكوفسكى‌ 4 بر اين عقيده بود كه در ساختن اين بمب‌ها از گلوله قديمى «شراپنل» استفاده شده و بمب‌ها به وسيله فيوز منفجر شده‌اند. 5

______________________________
(1). پيروان مصطفى كمال پاشا را در عثمانى (تركيه) كماليون يا كماليست‌ها مى‌گفتند. (م).

(2). جنبش ميرزا كوچك خان بنابر گزارش‌هاى سفارت انگليس، ص 21.

(3). «پرايدوكس» كنسول انگليس در مشهد، در گزارش‌هاى خود راجع به اين انفجار و عوامل بمب‌گذار چنين اظهارنظر كرده است: «به نظر من عاملان انفجار قصد داشتند از يك طرف با ترساندن نجد السلطنه، وى را مجبور به استعفا كنند و از طرف ديگر مردم را وادار سازند كه به برقرارى حكومت نظامى به فرماندهى كلنل محمد تقى خان رضايت دهند. اگر اين نظريه درست باشد، نتيجه مى‌گيريم كه عامل بمب‌گذارى خود ژاندارمرى بوده است. احتمالا بى‌آنكه، كلنل محمد تقى خان در اين توطئه دست داشته باشد.

ماژور اسماعيل خان آن‌طور كه براى من گفته‌اند آدمى است فتنه‌جو و گزافه‌گو، درست مانند رضا خان وزير جنگ كه مى‌گويد: در مقابل گلوله روئين‌تن است. (گزارش‌هاى كنسولگرى انگليس در مشهد، ص 97- 96).

(4). سرگرد برونيكوفسكى رئيس پليس سوئدى مشهد بود كه به جاى هموطن خود سرگرد شوبرگ منصوب شده بود. (سوئدى‌ها در ايران، ص 212).

(5). گزارش‌هاى كنسولگرى انگليس در مشهد، ص 96؛ تلگراف مصدق ديوان كفيل كارگزارى خراسان به وزارت خارجه، 1/ 5/ 1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 42، پ 3، ص 57.