وزارت خارجه بريتانيا پيوست و در فاصله 1896 تا 1916 در مناصب مختلف در قاهره، قسطنطنيه، واشنگتن، سن‌پطرزبورگ، بوئنوس‌آيرس و توكيو خدمت كرد. با سمت وزيرمختار در سال 19- 1918، عضو هيئت نمايندگى بريتانيا در كنفرانس صلح پاريس شد. وى به شش زبان زنده دنيا تسلط داشت. نرمن در مه 1920 م، به تهران آمد و تا اكتبر 1921 وزيرمختار انگلستان در ايران بود. پس از بازگشت او به لندن كرزن از ديدنش امتناع كرد و وزيرمختارى بريتانيا در سانتياگو را به او پيشنهاد نمود ولى نرمن عذر خواست و در سال 1924 م بازنشسته شد.

.( See: Professional Diplomat )

______________________________
(2).Norman to Curzon ,Fo 173 /1046 /5062

(3).Norman to Curzom ,52 Februry 1291 .Fo 173 /2046 .

(4). جرج ناتانيل كرزن(George Nathaniel Curzon) معروف به كرزن كلدستون، كه به القابى چون ماركى، ويسكونت، بارون وارل ملقب شد. در 11 ژنويه 1859 در كلدلستون هال(Kedleston Hall) دربى‌شاير(Derbyshire) انگلستان به دنيا آمد و در تاريخ 20 مارس 1925 در لندن درگذشت. سياستمدار بريتانيايى، نايب السلطنه هندوستان (1905- 1898)، وزير خارجه (1924- 1919) كه در طول خدمت خود در وزارت خارجه، نقش بزرگى در سياستگذارى بريتانيا ايفا كرد جرج بزرگترين فرزند «بارون چهارم اسكارزديل»(4 th Baron Scarsdale) ، كشيش «كلدستون» بود. كرزن در سال 1880 به رياست «اتحاديه اكسفورد» انتخاب شد و در 1883 وارد كالج مذهبى «آل سولز»(All Souls College) شد. استعداد خاصى براى دوست‌يابى در جاهاى حساس داشت و همين سبب رنجش هم دوره‌اى‌هاى او مى‌شد. دو سال بعد، او حتى بارها در كاخ «هتفليد»(Hat field House) ، خانه اجدادى لرد ساليسبورى(Lord Salisbury) رهبر حزب محافظه‌كار در مجلس اعيان، غذا خورد تا در آنجا به تحقيق بپردازد و متن سخنرانى تهيه كند. پاداش او در ازاى اين كار، اين بود كه ساليسبورى سفارش كرزن را به محافظه‌كاران «ساوت‌پورت»(Southport) ، لانكاشاير(Lancashire) كرد و آنها پذيرفتند كه او را به عنوان نامزد خود در انتخابات آتى برگزينند. كرسى او در حزب محفوظ بود، و در سال 1886 براى اولين‌بار نماينده مجلس شد. او بنا به تأييد ساليسبورى، وظايف پارلمانى خود را ناديده گرفت و آهنگ سفر به دور دنيا كرد و شيفته آسيا شد. حاصل اين سفر و چند سفر ديگر، سه كتاب بود: «روسيه در آسياى مركزى»(Russia in Contral Asia) (1889)، «ايران و قضيه ايران»(Persia and persian Question) (1892) كه نام‌آورترين اثر او بود، و «مسائل خاور دور»(Problem of the Far East) (1894). كرزن در 15 نوامبر 1891، اولين گام خود را در نردبان سياست با قبول دعوت ساليسبورى براى مقام معاونت وزارت امور هندوستان در دولت محافظه‌كار برداشت. در سال 1898 اعلام شد كه او به جاى «لرد الگين»(Lord Elgin) به نيابت سلطنت هندوستان خواهد رسيد و در سپتامبر همان سال به «بارون كرزن كدلستون» مفتخر شد. او جوانترين نايب السلطنه هندوستان در تاريخ بود و براى اين مقام خود را سخت آماده ساخت و همان‌گونه كه دوست داشت، دفترى باشكوه براى خود تدارك ديد. در پايان پنج سال اول حضور كرزن در هندوستان، دولت بريتانيا موفقيت‌هاى او را مورد تأييد قرار داد و مأموريت او را تمديد كرد؛ اما به واقع، دوران افتخارات درخشان به سرآمد و اكنون تراژدى سياسى فرامى‌رسيد. در صبح روز 16 آگوست 1905، تلگرامى از شاه ادوارد هفتم دريافت كرد مبنى بر اينكه استعفاى او مورد قبول قرار گرفته است. كرزن بازگشت خود را به انگلستان به تأخير انداخت و پس از مدتى بار ديگر خود را به لندن رساند.

محافظه‌كاران از دولت بيرون مانده و كاميابى‌هاى وى به فراموشى سپرده شده بود. حتى لقب وارل كه معمولا به نايب السلطنه‌هاى كنار رفته اعطا مى‌شد به او داده نشد. در دوره افول سياسى كه در پى‌آمد، او به عنوان رئيس عالى و روشنفكر دانشگاه آكسفورد و چند سمت مهم ديگر برگزيده شد. اما كناره‌گيرى موقتى او از سياست، با مرگ همسر وفادار او، «مرى»، همزمان شد. جاه‌طلبى‌هاى سياسى او آرام گرفته اما هرگز خاموش نشده بود و اميدهاى او بار ديگر در سال 1911 جوانه زد. در همان سال، پس از تاجگذارى «جرج پنجم» كرزن القاب وارل، ويسكونتى «اسكار زديل» و «بارونى رادنزديل» را دريافت كرد. او در تابستان 1915 به دولت ائتلافى «اچ. اچ. اسكيث»(H .H .Aschuith) پيوست، و هنگامى كه لويد جرج بر سر كار آمد، او به عنوان لرد به رياست مجلس اعيان رسيد. از آن پس، كرزن يكى از اعضاى هيئت دولت بود كه به سياست‌ها و امور جنگ جهانى اول پرداخت.

در دولت پس از جنگ كه توسط لويد جرج تشكيل شد، به عنوان وزير خارجه برگزيده شد، و اين مقامى بود كه از هرحيث شايسته آن بود. اما يك بار ديگر مورد خشم رئيس خود قرار گرفت و كنار گذاشته شد، و سياست‌هاى دقيق طرح‌ريزى شده او نقش‌برآب شد. در اين هنگام بود كه استعفاى او حمايت بى‌چون‌وچراى محافظه‌كاران را (كه رهبر ائتلاف ليبرال، لويد جرج را حقير مى‌شمردند) به سوى او كشاند و او را به اوج رساند. به جاى اينكه به وزارت چنگ بيندازد، گذاشت تا محافظه‌كاران دولت را در 1922 تحويل گيرند تا او تمام اختيارات وزارت را به دست آورد .. او تا سال 1923 با افتخار خدمت كرد، او در 1921 به لقب ماركى رسيد و بيش از هرچيز اميدوار بود كه پسرى مى‌داشت تا وارث عنوان او شود، اما در اين جا نيز اميد او نقش‌برآب شد و در 9 مارس 1925 به خاطر وضعيت داخلى بدن زير عمل جراحى رفت و كمتر از دو هفته طول نكشيد كه در اثر عوارض بعدى درگذشت. (آخرين سال‌هاى زندگى لرد كرزن، مقدمه، ص ز- ى).

(5).

. Norman to Curzon, 52 Februry 1291. Fo 173/ 1046.

(6). قرارداد 1919 كه كرزن وزير خارجه انگليس طراح آن بود و توسط دولت وثوق الدوله تصويب شد با مخالفت گسترده مردم و مجلس روبرو گرديد.

اين قرارداد ايران را به يك كشور تحت الحمايه تبديل مى‌كرد و مهمترين وزارتخانه‌هاى كشور زير نظر مستشاران انگليسى درمى‌آمد. (ر. ك.

وثوق الدوله قرارداد ننگين 1919).

(7).

Norman to Curzon. 52 Feb, 1991,. Fo 173/ 1046/ 5062

. (8). طراح كودتا، ص 145.

(9). مسعود كيهان، معروف به ماژور مسعود خان، فرزند عبد المطلب در سال 1272 ش، در تهران متولد شد. خانواده‌اش او را در 13 سالگى براى تحصيل به فرانسه فرستاد و او تحصيلات ابتدايى خود را در شهر «پونتاليه»(Pontalier) آغاز نمود. سپس در دانشكده «سن‌سير» پذيرفته شد. در سن 24 سالگى طى اقامت كوتاهى در استانبول همراه با مهاجرين صدر مشروطيت به ايران بازگشت و به رياست پياده‌نظام و نظميه فارس منصوب شد. در سال 1919 م، به ايران بازگشت و به همكارى با كلنل «اسمايس» انگليسى برگزيده شد. وى در مدت حضور در عثمانى نيز اقداماتى در طرفدارى از انگليسى‌ها داشت. وى نيز مانند سياح به عضويت كميته انگليسى آهن در آمد، كميته‌اى كه در آن دوره مركز سياست انگليس در ايران تلقى مى‌شد.

كيهان به شدت مورد اعتماد «اسمايس» بود و در بركنارى استاروسلسكى وى نيز در كنار «اسمايس» و «آيرونسايد» قرار داشت. ايجاد هماهنگى بين سيد ضياء و رضا خان عمدتا توسط وى انجام مى‌گرفت وى يكى از فعالان كودتاى سوم اسفند 1299 ش، بود. چون سپهدار خواست مبلغى را براى قزاق‌ها به قزوين بفرستد به توصيه سيد ضياء، توسط ماژور مسعود خان فرستاد تا او نظارت آن را عهده‌دار باشد. او در كابينه سيد ضياء وزير جنگ بود، پس از كودتا مسعود خان به علت مداخلات سردار سپه در امور نظامى استعفا داد و سردار سپه جاى او را در وزارت جنگ گرفت و او به عنوان مشاور در كابينه باقى ماند و در سال 1307 به قصد ادامه تحصيل در رشته تاريخ و جغرافيا از طرف دولت به اروپا رفت و پس از پايان تحصيل به ايران بازگشت و به تدريس پرداخت. پس از تأسيس دانشگاه تهران در سال 1313 ش، كرسى جغرافيا به او داده شد و در سال 1325 ش، معاون دانشگاه تهران شد. مسعود كيهان در كابينه منصور به مدت سه ماه وزير فرهنگ شد و مدتى را نيز نايب التوليه مدرسه عالى سپهسالار بود. سرانجام مسعود كيهان در سال 1345 ش، در تهران درگذشت. (وزراى معارف ايران، ص 167؛ تاريخ مختصر احزاب سياسى ايران، ج 1، ص 171 و 172؛ خاطرات نخستين سپهبد ايران، ج 1، ص 556؛ خاطرات و خطرات ص 262، تاريخ بيست ساله ايران، ج 1، ص 162، 215، 222، 351، 352؛ حيات يحيى، ج 4، ص 151، و رك: جغرافياى ايران از دار الفنون تا انقلاب اسلامى).

(10). تاريخ معاصر ايران، س 1380، شم 19 و 20، ص 75.

(11). اسناد كابينه كودتا، ص 71.