فلا و ربك لا يؤمنون حتى يحكموك فيما شجر بينهم؛[1] نه چنين است، به پروردگارت سوگند! ايمانشان واقعى نخواهد بود، تا در آن‌چه در بينشان اختلاف شود، داوردت كنند.

سوم اين‌كه، ولايت سياسى و اجتماعى داشت؛ يعنى گذشته از اين‌كه مبيّن و مبلغ احكام بود، و گذشته از اين‌كه قاضى مسلمين بود، سائس و مدير اجتماع مسلمين بود، ولىّ‌امر مسلمين و اختياردار اجتماع مسلمين بود. آيه كريمه‌ «النبى اولى بالمؤمنين من انفسهم» و هم‌چنين‌ «انما وليكم الله و رسوله» ناظر به اين شأن سوم است. براساس چنين ولايتى، پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم رسما بر مردم حكومت مى‌كرد و سياست اجتماع مسلمين را رهبرى مى‌نمود.[2]

2- قرآن و مسئوليت‌هاى اجتماعى پيامبر

هريك از شئون سه‌گانه پيامبر در پيشوايى دينى، ولايت قضايى و رهبرى اجتماعى، مسئوليّت‌هاى خاصى را بر عهده حضرت مى‌گذاشت. و رسول خدا براى انجام هر كدام، مأموريت و وظيفه ويژه‌اى داشت؛ مثلا در ارتباط با عنوان اوّل، آن حضرت وظيفه تلاوت آيات بر امت، تعليم و تبيين كتاب و تزكيه آنان را بر عهده داشت:

يتلوا عليهم آياته و يزكّيهم و يعلّمهم الكتاب و الحكمة.[3] لتبيّن للناس ما نزّل اليهم.[4] و در ارتباط با عنوان دوم، حضرت وظيفه حكم كردن بين مردم را داشت:

و ان احكم بينهم بما انزل الله.[5] هم‌چنين در ارتباط با عنوان سوم نيز قرآن كريم مأموريت‌ها و مسئوليت‌هايى براى‌

[1] - نساء( 4) آيه 65.

[2] - مرتضى مطهرى، ولاء و ولايتها، ص 51- 55؛ ر. ك: امام خمينى: رساله لا ضرر.

[3] - جمعه( 62) آيه 2.

[4] - نحل( 16) آيه 44.

[5] - مائده( 5) آيه 49.