نياز بشر به چنين انسانى، از نياز به مژه‌هاى چشم و ابروها و گودى پا بيشتر است.

وجود «سانّ» و «معدّل» امكانپذير است و محال نيست.

نتيجه: خدايى كه از نيازهاى كوچك بشر براى بقاى انسان غفلت نفرموده، از نيازهاى برتر نيز غفلت نكرده و پيامبرانى را با معجزاتى مبعوث كرده كه نياز به عدل و قانون زندگى بشر را تأمين نمايند.[1]

حكيمان مسلمان با وجود اختلاف مشرب، همين تفسير را در باب نبوّت ارائه كرده‌اند و تفاوت عمده‌اى ديده نمى‌شود. شيخ اشراق در «التلويحات»[2] و ملاصدرا در كتاب «الشواهد الربوبيّه»،[3] بيانى شبيه به برهان ابن سينا آورده‌اند.[4]

2- 4) بررسى دليل حكما

فلاسفه اسلامى، گوهر دين را صرف برآوردن نيازهاى اجتماعى نمى‌دانند. از روحيات و اعتقادات و روشهاى علمى و عبارات فردى آنها به خوبى مى‌توان فهميد كه در نظر آنان بُعد فردى دين به اندازه بعد اجتماعى آن و حتى بيشتر از آن، اهميّت دارد؛ منتهى بحث ما در مقتضاى دليل و آنچه از بيان آنها معلوم مى‌شود است.

تعبير عدالت در اين بيان، به منزله حد وسط در برهان اثبات نبوّت و فلسفه بعثت انبيا، تصوير اجتماع گرايانه در تفسير هدف بعثت را نشان مى‌دهد. به اين معنا كه انبيا آمده‌اند تا تنها مناسبات اجتماعى را بر اساس تشريعِ عادلانه تنظيم كنند و اين درست نيست.

[1] - ابن سينا، الالهيات من شفا، صص 442- 441.

[2] - شيخ اشراق، التلويحات، صص 96- 95.

[3] - ملاصدرا، ترجمه و تفسير الشواهد الربوبية، صص 360- 359.

[4] - ر. ك. به: فرامرز قراملكى، مبانى كلامى جهت‌گيرى دعوت‌انبيا، ص 32.