موانع به عنوان دو شاخصه ديگر تعيين كارآمدى يك نظام تأثيرگذار است.[1] براى مثال نظام ارزشى توحيدى توافق، همدلى و همكارى با كفار و مشركان معاند را در صورتى كه با اساس نظام توحيدى و اهداف آن در تعارض باشند، جايز نمى‌شمارد.[2]

در چنين نظامى نمى‌توان از هر وسيله‌اى به مثابه امكان و ابزار رسيدن به اهداف سود جست. نظام ارزشى توحيدى حمايت از مظلومان و كمك به آنان را از اهداف بسيار مهم خود مى‌داند، هر چند كه چنين حمايتى به مستمسكى قوى براى دشمنى دشمنان تبديل شود و از اين رهگذر موانعى جدى و بزرگ براى نظام توحيدى پديد آيد.[3]

و بالاخره اينكه، نظام ارزشى دست كم، به پنج صورت مى‌تواند بر نظر و عمل فاعل (فرد، گروه، سازمان، حكومت) تأثيرگذارد كه عبارتند از: 1. هدف گذارى 2. تعيين روش ابزار 3. هنجار آفرينى 4. نياز آفرينى 5. رفتار و عمل.[4]

براى مثال اگر در جامعه‌اى تجمل و مدرك تبديل به ارزش شود، از آن‌جا كه مردم به طور طبيعى خواهان احترام و در پى كسب آن چيزى هستند كه با ارزش مى‌دانند، در آنان احساس نياز به تجمل و مدرك پديد مى‌آيد. اين نياز و تقاضا علاوه بر آن كه بر هدف گذارى، تصميم گيرى،

[1]. محمود فتحعلى، مبانى انديشه اسلامى، قم: انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى( ره)،، ص.

[2]. سوره ممتحنه، آيه.

[3]. محمد جواد لاريجانى، حكومت، مباحثى در مشروعيت و كارآمدى، تهران: سروش، 1373.( مقدمه)

[4]. محمود فتحعلى، همان، ص.