در عالى‌ترين مرتبه قرار دارد و داراى ملكه عصمت باشد دسترسى نداشتيم، در اين‌جا حكم و داورى عقل چيست؟ آيا عقل ما را مختار قرار داده كه بر طبق خواسته‌هاى خود عمل كنيم يا عقل حكم مى‌كند كه به كسى رجوع شودكه به مرتبه معصوم نزديك‌تر است؟ در اين‌جا «اصل تنزل تدريجى» جارى است.

بنابراين بنا به حكم قطعى عقل با عدم دسترسى به معصوم، كسى صلاحيت حكومت بر مسلمانان را دارد كه برتر از ديگران و شبيه به معصوم باشد[1].

دلايل نقلى‌

علاوه بر دلايل عقلى، روايات فراوانى نيز بر ولايت فقيه دلالت دارند. در برخى از اين روايات، امامان معصوم (عليهم‌السلام) مردم را جهت رفع نيازهاى حكومتى- به ويژه مسايل قضايى و منازعات- به فقها ارجاع داده‌اند؛ و فقها را با تعابيرى نظير «امنا»، «خلفا»، «وارثان پيامبران» و «كسانى كه مجارى امور به دست ايشان است» معرفى كرده‌اند. در ميان دلايل متعدد نقلى كه فقها در آثار خويش بدان استناد جسته‌اند، در اين‌جا فقط به ذكر سه روايت بسنده مى‌كنيم. اين سه حديث از شهرت زيادى در ميان فقها برخوردار بوده و به طور صريح بر نصب فقيهان به عنوان كارگزاران امام معصوم دلالت دارند[2].

[1]. همان، ص 136- 139.

[2]. همان، ص 91.