فصل اول ارتباط دين و سياست‌

ارتباط دين و سياست‌

يكى از مسائل مهم در انديشه سياسى معاصر، مساله ارتباط ميان دين و سياست است. در پاسخ به اين پرسش اساسى كه نسبت ميان دين و سياست چگونه قابل تبيين است، اديان الهى از ديرباز بر تعامل و پيوستگى ميان دين و سياست، تاكيد داشته‌اند و اين مهم در انديشه اسلامى بيش از ساير اديان مورد تأكيد قرار گرفته است. در نگاه متفكران اسلامى دين برنامه فراگيرى است كه بر تمامى ابعاد زندگى پرتو افكنده و هدف اساسى آن برقرارى قسط و تأمين آزادى‌هاى بشر بوده است. بر اساس اين رهيافت، دين صرفاً يك سلسله تعليمات اخلاقى و پند و اندرز نيست،[1] بلكه امرى غيرقابل تفكيك‌از سياست است. در مقابل در سده‌هاى اخير قدرت‌هاى مادى اين فرضيه را مطرح كرده‌اند كه دين از سياست جدا است و ساحت دين تنها در شئون عبادى خلاصه مى‌شود. در چالش با اين ايده كه با انقلاب فرانسه فراگير شد، انقلاب اسلامى در ايران نقطه عطفى اساسى بر مبناى طراحى‌

[1]. گيپ، از مستشرقين معاصر، جلوه‌هاى عملى جدايى دين از سياست را در گذشته تاريخى و دوران حاكميت بنى اميه جستجو مى كند. وى حاكميت معاويه را مظهر و نماد اين انديشه دانسته و معتقد است كه وى در حكومت دارى از سنّت‌هاى روم شرقى الهام مى گرفت. وى در ادامه حاكميت قدرت نظامى در قرن چهارم هجرى را موجب جدايى عملى اين دو برمى شمرد. مرحوم عنايت نيز بر اين نكته تأكيد مى كند كه مسلمانان در بخش اعظم تاريخشان تحت حكومت رژيم‌هايى به سر برده‌اند كه پيوند ناچيزى با آن هنجارها داشته و شريعت را فقط تا حدى رعايت مى كرده‌اند كه قدرت آن‌ها در چشم مؤمنان مشروع جلوه كند.