و همچنين با ارسال نامه براى سران دولت‌هاى مختلف آن روز، همگان را به داشتن ارتباط سالم و همزيستى مسالمت‌آميز دعوت كرد. طرح مسأله «اهل ذمّه»[1] و پناه‌دادن به پيروان مكاتب غيراسلامى به عنوان «معاهد» و تجويز زندگى آنان در ميان مسلمانان براساس ضوابط خاصّ، نمونه بارز اين تعليم اسلامى است.

اختلاف و درگيرى‌

بناى اصلى بشر، سازش و همزيستى با ديگران است و جنگ استثنايى است كه در برخى موارد تجويز مى‌شود؛ چنانكه در قرآن چنين مى‌خوانيم:

والقوا اليكم السّلم فما جعل‌اللّه لكم عليهم سبيلًا؛[2]

و اگر از شما كناره‌گيرى كردند و با شما نجنگيدند و با شما طرح صلح افكندند، (ديگر) خدا براى شما راهى (براى تجاوز) بر آنان قرار نداده است.

در عهدنامه مالك‌اشتر نيز چنين آمده است:

واشعر قلبك الرّحمة للرّعية و المحبّة لهم واللطف بهم ولاتكوننّ عليهم سبعاً ضارياً تغتنم اكلهم فانّهم صنفان: امّا اخ لك فى‌الدّين و اما نظير لك الخلق؛[3]

مهربانى و خوش رفتارى و نيكويى با رعيّت را در دل خود جاى ده. با آنان همچون حيوان درنده‌اى نباش كه از پا در آوردن آنان را جايز بدانى. مردم دو گروهند: گروهى برادر دينى تواند و گروهى برادر انسانى تواند گرچه با تو هم كيش نباشند.

كسى كه اسلام را به گونه‌اى بايسته نشناخته و كافرى كه با وجود تفحّص، كافر گشته، نمى‌توان بدون دليل از پاى در آورد.

قانون اساسى و روابط سالم‌

يكى از مهم‌ترين شاخص‌هاى ارتباط سالم با ساير ملّت‌ها است، برخى از اصول قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران است. در اصل 52 قانون اساسى آمده است:

سياست خارجى جمهورى اسلامى ايران براساس نفى هرگونه سلطه‌جويى و سلطه‌پذيرى، حفظ

[1]. على عليه السلام فرمود: من كان له ذمّتنا فدمُه كدمنا و يده كيدنا.

[2]. نساء/ 90.

[3]. نهج‌البلاغه، نامه 53.