درس نهم: دين و سياست‌

الف. معناى سياست‌

واژه «سياست» از حيث لغت و كاربرد داراى معانى همچون، حكم راندن، اداره كردن مملكت، عدالت و داورى است.[1]

لغت‌دانان عرب در تبيين معناى كلمه سياست مى‌نويسد: «ساس الناس سياسة، تولّى رياستهم وقيادتهم؛[2] به سياست قوم پرداخت؛ يعنى رهبرى و مديريّت كلان جامعه‌شان را پذيرفت».

زعامت و رياست جمعى را به عهده گرفتن، از مفاد اساسى واژه «ساسَ» است. اين واژه به معنى «رام كردن» و «تربيت كردن» نيز آمده است؛ چنانكه در حديث چنين مى‌خوانيم:

لم يكن شى‌ء من الحدثه اشدّ علىّ من سياسة الفرس ...[3]

كانت له فرس اسوسه؛[4] او اسبى داشت كه من آن را پرورش مى‌دادم.

سياست بر اساس كاربردهاى مختلف، معانى مختلفى دارد، همچنين در باب معناى سياست آمده است: «القيام على الشى‌ء بما يصلحه‌».[5] اقدام به كارى براساسِ مصلحت را، سياست گويند.

چنانكه «سياست فاضله» آن نوع از سياست را گويند كه تكميل اخلاق و نيل به سعادت انسان‌ها لازمه آن است.[6] خواجه نصيرالدين طوسى در ضمن توضيح حكمت عملى، از

[1]. معين، محمّد، فرهنگ فارسى، واژه« سياست».

[2]. المعجم الوسيط، مادّه« ساس».

[3]. المعجم المفهرس لالفاظ الحديث النبوى، مادّه« ساس».

[4]. همان.

[5]. مجمع‌البحرين، مادّه« ساس».

[6]. معين، محمد، فرهنگ فارسى، واژه« سياست» و دهخدا، لغت‌نامه، واژه« سياست».