درس پانزدهم: تحقّق عدالت اجتماعى‌

چرخ‌هاى اقتصاد سالم به راه مى‌افتد و عدالت اجتماعى كه لازمه يك رژيم سالم است تحقّق مى‌يابد.[1] اجراى قوانين بر معيار قسط و عدل و جلوگيرى از ستمگران و حكومت جائرانه و بسط عدالت فردى و اجتماعى و منع از فساد و فحشا و انواع كجروى‌ها و آزادى بر معيار عقل و عدل و استقلال و خودكفايى و جلوگيرى از استعمار و استثمار و استعباد و حدود و قصاص و تعزيرات بر ميزان عدل براى جلوگيرى از فساد و تباهى يك جامعه و سياست و راه‌بردن جامعه به موازين عقل و عدل و انصاف و صدها از اين قبيل چيزهايى نيست كه با مرور زمان در طول تاريخ بشر و زندگى اجتماعى كهنه شود.[2]

يكى از خواسته‌هاى امام راحل قدس سره اجراى عدالت و تجلّى آن در زندگى فردى و اجتماعى بشر است. اين خواسته در جاى جاى وصيّت‌نامه آن حضرت به چشم مى‌خورد كه به بخش‌هايى از آن اشاره كرديم. اينك مفهوم «عدل» را در لغت پى‌مى‌گيريم و پس از آن اهمّيّت عدالت از ديدگاه اسلام را بررسى مى‌كنيم.

الف. عدل در لغت‌

«عدل» را در لغت مقابل «جور» و «ستم» معنا كرده‌اند.[3] اين واژه داراى معانى و كاربردهاى گوناگون است. صاحب‌نظران نيز در بيان حقيقت عدالت و پاسخ به اين پرسش كه: عادل كيست، ديدگاه‌هاى متفاوتى دارند، امّا هيچ يك توجّه به پرهيز از ستم و بيدادگرى را در

[1]. وصيّت‌نامه، ص 32، سطر 19- 18.

[2]. همان، ص 9، سطر 24- 19.

[3]. ابن فارس، مقائيس اللغة، مادّه« عدل»؛ صفى‌پور، منتهى‌الأدب، مادّه« عدل» فيّومى، مصباح المنير، مادّه عدل؛ ابن‌منظور، لسان العرب، مادّه عدل؛ راغب، مفردات، مادّه« عدل».