به‌گونه‌اى تربيت شوند كه از خارج بريده و مستقل در راه اسلام و كشورشان خدمت كنند؛[1] يعنى همه رشته‌هاى علمى و تخصّصى و هم تهذيب اخلاق و هم عمل و پايبندى بدان را تقويت كنند.[2] 5. دانشگاه بايد متحوّل شود[3] و به خدا روى آورد و به معنويّت بپردازد و درس‌ها را براى خدا بخواند؛[4] زيرا ملاك ارزش در لسان انبيا و اوليا علم و تقواست.[5] 6. ترقّى مملكت به دانشگاه است.[6]

د. وحدت حوزه و دانشگاه‌

امام قدس سره همواره از وحدت حوزه و دانشگاه ياد مى‌كرد، رهنمود مى‌داد، از توطئه‌ها مى‌گفت و از سرانجام‌ها هشدار مى‌داد؛ از جمله مى‌فرمود:

1. دشمن‌هاى كشورهاى اسلامى، مدّت‌هاى طولانى سعى كردند تا بين دو قشر روحانى و دانشجو اختلاف و شكاف ايجاد كنند و كسانى كه قبله‌شان شرق يا غرب است تلاش مى‌كنند تا دانشگاه و فيضيّه با هم مرتبط نباشند.[7] 2. دانشگاه‌ها در سراسر دنيا در خدمت ابرقدرت‌ها هستند و ما مى‌خواهيم كه اين چنين نباشد.

اين دو مركز بايد با هم باشند و علم و عمل را به منزله دو بال بدانند.[8] مسائلشان را با يكديگر مبادله كنند.[9] دانشگاه را بايد رو به خدا و معنويّت ببريد و همه درس‌ها هم خوانده بشود.[10]

مسلمانان همواره در انواع دانش، سرآمد زمانه بوده‌اند، حتّى به قول «گوستاولوبون» انديشمند شهير فرانسوى، كتاب‌هاى مسلمانان در رشته‌هاى مختلف تخصّصى، حدود پانصدسال متن درسى دانشگاه‌هاى اروپا بوده است.[11] وجود «خواجه نصيرالدّين طوسى» ها،

[1]. همان، ج 19، ص 142.

[2]. همان، ص 187، 193، 211 و 256.

[3]. همان.

[4]. همان.

[5]. همان، ج 17، ص 128.

[6]. همان، ج 1، ص 18.

[7]. همان، ج 14، ص 278 و 280.

[8]. همان، ج 13، ص 206 و 212.

[9]. همان، ج 18، ص 164.

[10]. همان، ج 19، ص 253، ج 11، ص 253.

[11]. گوستاولوبون، تمدن اسلام و غرب، ص 726.