موضوع سوقات و وليمه حج كه حد و نهايتى هم ندارد، با كمال تأسف گروهى از مستطيعانى را با همين خيالات: آبرو- موقعيت هتك حرمت مسخره مردم از انجام حج بازداشته و گروهى را از پا انداخته است.

مسأله 40- اگر شخص مستطيع پيش از شروع به اعمال حج بميرد بر حسب آيه هجرت الى الله/ چه داخل حرم شده يا نه، محرم شده يا نه به مجرد بيرون شدنش از خانه‌اش به قصد سفر الى‌الله «فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ‌» أجر عملش را كه انجام نداده و در راهش بوده براى او به فضل الهى ثابت است.

ولى بر حسب احاديث معتبره‌اى در بعضى موارد واجب است برايش نائب گرفته شود كه از جمله جائى است كه پيش از احرام و دخول حرم بميرد، البته به شرط آنكه حج از سال يا سال‌هاى گذشته بر عهده‌اش بوده و به تأحير انداخته، زيرا اگر سال اوّل استطاعتش باشد خود اين مرگ پيش از عمل به روشنى عدم استطاعت است، و به حساب همين مرگ پيش از عمل برحسب آيه مأجور است كه گوئى كارش را انجام داده است.

ولى اگر محرم شده و هنوز داخل حرم نگشته، يا بعكس كه طبعاً خيلى هم نادر است: كه داخل حرم شود بدون احرام، ظاهراً اگر سال استطاعتش باشد مأجور بوده و چيزى هم بر ورثه‌اش نيست،[1] و اگر از سال يا سال‌هاى گذشته مستطيع بوده، در عين آنكه مأجور است واجب است براى او نائب گرفته شود، و اين منافاتى با آيه اجر ندارد، كه مأجور بودن در نيت عملى منافى با وجوب نيابت در آن عمل نيست، و اين مرده پيش از عمل هم به حساب كار خودش و هم به حساب نيابت در عملش مأجور است، و بعيد هم نيست كه مرگ پس از

[1] - زيرا مستطيع حج نبوده گرچه به همان استطاعت راهى حج شده است.