خصوص با دنباله‌اش: «و من كفر» هرگز شامل او نيست، زيرا كفر و ايمان، و تكليف به ايمان و ترك كفر، و انجام اعمال ايمان، بر اساس عقل و رشد به حد معين است، و چون مبناى تكليف اسلامى بر اكثريت است، چنانچه طفل نابالغى هم همچون بالغ‌ها يا بهتر از بعضى آنها درك داشته باشد، در هر صورت مكلف نيست، گرچه حج و سائر عباداتش صحيح باشد ولى چون بر او واجب نيست گرچه مستحب است كفايت از واجب نمى‌كند و اينجا مسائلى است:

مسأله 1- اگر طفل هنگام احرام بالغ شد حجش حجه‌الاسلام و صحيح است، ولى اگر پس از احرام‌[1] و يا بعضى اعمال ديگر محرم بالغ شود ظاهراً حجه‌الاسلام نيست گرچه گروهى از فقها فرموده‌اند چنانچه وقوفين عرفات و مشعر را در حال بلوغ انجام دهد كافى است، ولى از آنجا كه حج‌البيت مجموعه مناسك است واجب است همگى واجبات عمره و حجش در حال بلوغ باشد، خصوص در حج تمتع كه عمره‌اش جلو است و همچون حج داراى اركانى است مانند طواف كه اصل حج‌البيت مى‌باشد، اخبارى هم كه ادراك مشعر يا وقوفين را ادراك حج خوانده اگر شامل طفل هم باشد، تنها دلالت بر صحت دارد نه كفايت، ولى با همه اين اوصاف علامه در تذكره دلالت بر صحت دارد نه كفايت، ولى با همه اين اوصاف علامه در تذكره ادعاى اجماع و نصوص كرده كه حتى اگر در وقوف مشعر الحرام بالغ شد به حساب حجه‌الاسلام محسوب‌اند، بنابراين به طريق اولى اگر بقيه استطاعت‌ها را يا بعضى از آنها را نداشته و در وقوف مشعر الحرام حاصل شد حجه‌الاسلام خواهد بود.

[1] - در صورت امكان بايد احرام را پس از تكليف تجديد كند كه به ميقات برگشته و يا با نيت و لبيك جديد محرم شود.