واجب اجتماعى كه نماز جماعت هم از اين قبيل است برحسب احاديث تو را به زحمت تكرار طواف نمى‌اندازد، و چه جالب و آموزنده‌است!

هرگز حق ندارى در اين گرداب، درين جمع حركت به كسى زيان يا اذيتى برسانى، بلكه سراپا خدمت محبت دستگيرى، كه اگر افتاده‌اى را ديدى يا ريش كنى، اگر بدهكارت را ديدى به او نزديك مشو، حتى بر او سلام مكن، از او فاصله بگير مبادا ناراحت شود.

اينجا در جمع طائفين محو شده‌اى، در گرداب انسان‌ها غرقى، از خود و خودى بگذر، و به جمع بى‌خودان و باخدايان پيوند، تا انسان خدا راه و مردم خواه شوى، كه راه خدا راه مردم است، راه مصلحت انسانيت است، از اين‌راه به سوى حق رهسپارى، نه در صومعه نه بيغوله، تكروى، بلكه در اجتماع، در صحنه، در جمع خدائيان، فدويان حق.

تو در راه خدا با نفى خويش به اثبات مى‌رسى، چنانكه با نفى خدايان به اثبات خداى يگانه رسيده‌اى.

حجرالاسود، تجديد عهد و بيعت‌

در اين گردش خدائى: خدا راه خداخواه، آغاز و انجامت حجرالاسود است، اين سنگ سياه به امر خدا نماينده دست خداست، به منظور تجديد پيمان بندگان در بندگى خدا، اگر توانستى بر او بوسه زن والا دست بزن والا اشاره كن و بگو: «امانتى ادَّيتها و عهدى تعاهدته فاشهد لى بالموافاه»: امانتم را ادا كردم و پيمان را تجديد و محكم نمودم، گواه باش كه هم به امانتم و هم به عهد وفا كردم.

با اين رمز پرمعنى با صاحب خانه تجديد بيعت مى‌كنى، كه از پيمان شكنى‌گذشته‌ها پوزش مى‌خواهى، چنانكه با طواف دورخانه حركتت را عوض‌