افتراء غيبت اهانت مسخره، و يا به هر وسيله نامشروعى كه جدال كنى چه با قسم يا بى‌قسم ظاهراً از همان دفعه اوّل كفاره‌اش يك گوسفند، و بيش از دو دفعه يك گاو است، و در جدال به دروغ خصوص قسم دروغ، بهتر اين است كه در بيش از دفعه يك شتر و در دو دفعه يك گاو و يك دفعه گوسفند كفاره بدهد.

مسأله 3- ظاهراً اگر پس از جدال كفاره‌دار و دادن كفاره مجدداً جدال كند كفاره نيز تجديد خواهد شد، مثلًا به حرام خصوصاً دروغ جدال كرد و يك گوسفند كفاره داد، و سپس مجدداً جدال كرد چه مانند اولى يا جور ديگر بايستى يك گوسفند ديگر يا يك گاو بدهد، و اگر داد و دفعه سوم جدال كرد بايد يك گاو يا يك شتر بدهد، و اگر اين را هم داد و دفعه چهارم جدال كرد ظاهراً همان كفاره سوّمى تكرار خواهد شد.

ولى اگر سه مرتبه به حرام جدال كرد و در اين ميان كفاره نداد، ظاهراً در آخر يك گاو يا شتر كافى است، و اگر هم تجديد كرد همان را تكرار كند، ولى اگر بارها جدال را بدون دادن كفاره تكرار كرد، گرچه از چهار و پنج هم بگذرد همان كفاره مرتبه سوّم كافى است، گرچه لزوم تكرارش بعيد نيست.

مسأله 4- اگر جدال از راه حق و براى اثبات حق واجبى باشد نه تنها حرام نيست، بلكه واجب نيز هست و كفاره‌اى هم ندارد، ولى اگر بتواند همان جدال حق را به بعد از خروج از احرام تأخير اندازد بهتر است كه اكنون واجب نيست، بلكه بى‌اشكال هم نيست.

3- زير سايه متحرك رفتن: