كه آنچه پيش از حج حرام بوده اكنون با مهر و امضاى حج، و تصديق «حاجى» حلال شود، تازه از خدا و بندگانش طلبكار هم باشى كه: حج رفته‌اى!

«حج» خود مردن اختيارى است، تمرين مرگ است پيش از مرگ و سراپايش حيات است و تجديد حيات كه: «موتوا قبل ان تموتوا» پيش از مرگ بى‌اختيار به اختيارِ خود بميرد، به همين علت هم مأمورى به هنگام سفر حج وصيت كنى.

«حج» سيمائى مردمى و همگانى دارد، و نه أشرافى، كه استطاعت توانگرى به معناى ثروت نيست، بلكه توانستِن حج با تأمين حداقل زندگى كه نخست دعوتش از پيادگان است و سپس سواران شتران لنگ، و بعد كه ياد هم نشده سائر سواران با وسائلى بهتر كه: «وَ أَذِّنْ فِى النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجالًا وَ عَلى كُلِّ ضامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ ...» (27: 12) در ميان «ناس»: مردمان إعلام عام كن كه بيايندت پيادگان و بر هر شترى لنگ ... و ديگر هيچ، گوئى ثروتمندان را هيچ گرفته و حقاً استطاعت را از توانگرى و ثروت به توانائى و حداقلش پياده‌روى برده است.

عبادت حركت‌

حج كه سراپا حركت است، عبادتى حركتى و انقلابى است، اسلامى است عملى بر پايه فكر و مايه عقل و علم و هدف انقلاب، كه به تو حركت الى‌الله مى‌آموزد، حركتى لبريز از هرگونه بركت و نعمت، نه براى بازى و تفنن كه هوايش بدترين هوا و مردمش نيز ... اما اجتماعش محشر اكبر و نمايشگاه ارزش‌هاى اسلامى است كه بايد به هم آميزند و همه يكى شوند.

اين! حركت به سوى بى‌نهايت است، به سوى خدائى كه «تا» ندارد «همتا» ندارد، پس تو در مدرسه جنبشِ حج چنان مى‌آموزى كه اسلام سرا پا جنبش است و حركت به سوى حقيقت، نه هيچ وقفه‌اى دارد و نه درنگى، حتى مرگ‌