فصل دوم: وضعيت اروپا و ايران در اواخر قرن نوزدهم و شكل‌گيرى الگوهاى شبه‌ترقى غرب‌گرا و تعالى اسلامى‌

اهداف‌

از دانشجويان انتظار مى‌رود:

1. وضعيت اروپا در قرن نوزدهم ميلادى را توضيح دهند.

2. وضعيت ايران در قرن نوزدهم را از نظر اقتصادى و سياسى تبيين كنند.

3. منظور از الگوى تعالى و زمينه‌هاى مطرح شدن آن را بيان دارند.

4. منظور از الگوى شبه‌ترقى غرب‌گرا و زمينه‌هاى مطرح شدن آن را توضيح‌دهند.

مقدمه‌

بى‌شك بررسى چگونگى زمينه‌هاى شكل‌گيرى انقلاب اسلامى نيازمند آن است كه دو محيط نظام بين‌الملل و محيط داخل مورد واكاوى تاريخى قرار گيرد. به همين منظور مى‌بايد مسائل تاريخ معاصر ايران و جهان را تا شكل‌گيرى انقلاب اسلامى بررسى نمود تا بتوان عوامل مؤثر بر رويداد انقلاب اسلامى و مسائل مرتبط با آن را تحليل كرد و هرچه بيشتر زمينه‌ها و بسترهاى تاريخى انقلاب را بازشناسى نمود. در اين فصل مى‌كوشيم تا به‌اختصار وضعيت ايران و اروپا در قرن نوزدهم را از نظر ساخت قدرت سياسى، وضعيت اقتصادى و جريان‌هاى فكرى و فرهنگى بكاويم.

اهميت بررسى تطبيقى ايران قرن نوزدهم و بيستم ازاين‌روست كه مى‌توان به ماهيت «پرسش از عقب‌ماندگى ايران» پى‌برد. در اين ميان، برخى روشنفكران در برابر اين پرسش،