اول قاضى اين است كه مجتهد باشد ... اگر شخصى همه اين شرايط را كه اسلام معين كرده است دارا بود، بايد گفت اين آدم را خدا معين كرده است‌[1].

4. سخن از پذيرش و قبول مردم‌

برخى عبارت ذيل استاد را شاهد ديگر بر انحصار مبدأ مشروعيت ولايت فقيه به «انتصاب» مى‌دانند[2]، چرا كه استاد در اين عبارت، حق مردم را صرف پذيرش وصف مى‌كند:

آيه كريمه‌ «انما وليكم اللّه و رسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلوة و يؤتون الزكاة و هم راكعون»[3].

ناظر به چنين ولايتى [پيشوايى و مقتدايى دينى‌] است. البته مقصود اين نيست كه اين آيه شامل برخى ديگر از اقسام ولايت كه بعدا ذكر خواهيم كرد، نيست. مقصود اين است كه اين آيه شامل ولا امامت و پيشوايى و مرجعيت دينى است. در برخى احاديث گذشته نيز كله «ولى» در مورد ولاء امامت استعمال شده است.

اين نوع «ولا» را اگر به امام نسبت دهيم به معناى حق پيشوايى و مرجعيت دينى است. و اگر به افراد امت نسبت دهيم به معناى پذيرش و قبول اين حق است‌[4].

تحليل و ارزيابى‌

به نظر مى‌رسد مى‌توان در دلات شواهد و قراين فوق جرح وارد كرد. اما در مورد شاهد اول كه دلات بر نفى «وكالت» در فقه مى‌كرد، بايد گفت كه مراد

[1] - اسلام و مقتضيات زمان، ج 1، ص 174.

[2] - مجله حوزه، شماره 85 و 86، فروردين 77، ص 113.

[3] - سوره مائده، آية 55.

[4] - مجموعه آثار، ج 3، ص 280( كتاب ولاءها و ولايت‌ها).