ازاين‌رو، براى عقلا لازم است درباره احكام جزايى اسلام شتاب‌زده قضاوت نكنند، بلكه با تأمل و واقع‌نگرى و به خصوص، به لحاظ تقدّم منافع جامعه بر فرد، به احكام نورانى اسلام بنگرند و بر اين باور باشند كه چون خداوند حكميم و قادر همه توان و عالم همه‌دان و خيرخواه محض است، هر آن چه از تكاليف و مقررات حقوقى و جزايى در قرآن كريم تشريع شده بالضّروره مصلحت و نفع انسان و اجتماع در آن نهفته است، هر چند در برخى موارد، ما به عمق مصالح و يا مفاسد بعضى احكام پى نبريم.

در اين‌جا، سعى بر اين است كه از منظر علّامه شهيد، به اين پرسش پاسخ داده شود كه آيا احكام اسلام، خشونت‌زا است؟ يا احكامى است كه با مداقّه در آنها، مى‌توان دريافت كه سدّ باب خشونت است؟ در پاسخ به اين سؤال، پنج موضوع را مورد بررسى قرار مى‌دهيم:

الف. جهاد ابتدايى‌

برخى از عالمان مغرب زمين وجود هرگونه حكم خشونت‌آميز در اديان را نفى مى‌كنند. به زعم آنان، بنيان دين بايد بر شالوده محبت و مدارا استوار باشد. وجود حكم جهاد ابتدايى در اسلام براى مخالفان مستمسكى شده و گروهى از روشن‌فكران مسلمان نيز آن را زمينه‌ساز خشونت دينى معرفى مى‌كنند.

متفكر شهيد درباره انعكاس حكم جهاد در عالم مسيحيت مى‌نويسند:

بعضى‌ها معتقدند اساسا در دين نبايد جهاد وجود داشته باشد، در دين نبايد قانون جنگ وجود داشته باشد، چون جنگ بدچيزى است، دين بايد بر ضد جنگ باشد، نه اين‌كه خودش قانون جنگ وضع كرده باشد ... از جمله مواردى كه مسيحيان فوق‌العاده عليه السلام تبلغ مى‌كنند همين است‌[1].

آيه ذيل يكى از آيات مربوط به جهاد است كه قتل و جهاد با مخالفان را تا

[1] - جهاد، ص 12.