را بر شؤون مختلف جامعه اسلامى تطبيق كرد. تنفيذ احكام جزايى اسلام و تولّى واجبات مالى مسلمين نظير اخذ و تقسيم و مصرف زكات و خمس اموال و غنايم، جز با وجود دولت اسلامى محقّق نمى‌شود. بنابراين، پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم در مقام اجابت به اقتضاى اين بخش از تعاليم دينى، ناگزير از تصّدى ولايت سياسى بود، و البته اگر مسلمين با او همراهى نمى‌كردند و با بيعت و حمايت خويش از وى پشتيبانى نمى‌نمودند، هرگز پايه‌هاى ولايت سياسى او مستحكم نمى‌گشت و اين بخش از تعاليم دينى معطّل مى‌ماند. اما اين به معناى آن نيست كه ولايت سياسى او منبعث از مردم است و پيوندى با صميم و ذات اسلام ندارد.

ب) آيات قرآنى، ولايت سياسى رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلم را تثبيت كرده و از مؤمنان مى‌خواهد كه اوامر و فرمان‌هاى او را اطاعت كنند:

النبىّ أولى بالمؤمنين من أنفسهم‌[1] إنّما وليّكم اللّه و رسوله و الّذين آمنوا الّذين يقيمون الصّلوة و يؤتون الزكوة و هم راكعون.[2] إنّا أنزلنا إليك الكتاب بالحقّ لتحكم بين النّاس بما أريك اللّه.[3] براساس اين دسته از آيات كه به برخى از آن‌ها اشاره شد، پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم بر مؤمنان ولايت و اولويت و تقدّم دارد. سخن در اين است كه اين اولويت و تقدّم در چه امورى است؟ ظاهر اين آيات آن است كه اين ولايت و تقدّم در امورى است كه معمولا افراد و اقوام به رئيس خود مراجعه مى‌كنند؛ يعنى امور اجتماعى كه حفظ و صيانت و اداره اجتماع و نظام منوط به آن است. امورى نظير برقرارى نظم، احقاق حقوق افراد، جمع‌آورى ماليات و اختصاصى آن به مستحقّان و ساير مصارف لازم، مجازات افراد خاطى، و جنگ و صلح با بيگانگان.

ج) عمده‌ترين مستند كسانى كه ولايت سياسى پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم را مدنى و غير الاهى مى‌دانند، وجود مواردى از بيعت مسلمانان با پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم بوده است. بيعت نمايندگان اهل‌

[1] - احزاب( 33): آيه 6.

[2] - مائده( 5): آيه 55.

[3] - نساء( 4): آيه 105.