چكيده‌ 1. جامعه منهاى حكومت و رياست، ناقص و محكوم به زوال است.

2. اسلام، حكومت را به عنوان يك ضرورت اجتماعى پذيرفته است. ازاين‌رو، مردم را به اصل تشكيل آن دعوت نكرده، بلكه در زمينه كيفيت و چگونگى آن اظهارنظر كرده است.

3. جدا دانستن اسلام از سياست، تحريف آشكار حقيقت اين دين حنيف است.

4. اثبات وجود بعد اجتماعى و سياسى براى اسلام، از دو راه امكان‌پذير است:

الف. روش استقرايى و مرور تعاليم اسلامى، بهترين راه اثبات وجود بعد سياسى و اجماعى اسلام است.

ب. خاتميت دين اسلام و كامل بودن آن، شاهدى بر لزوم وجود بعد اجتماعى و سياسى آن است.

5. برخى قوانين اسلامى، بدون وجود يك حكومت دينى صالح، قابل اجرا نيست.

6. انديشه سياسى اسلام را مى‌توان در دو بخش كلّى تقسيم‌بندى كرد: الف) فلسفه سياسى اسلام؛ ب) فقه سياسى اسلام.

پرسش‌ 1. از كلام امير مؤمنان عليه السّلام در پاسخ به خوارج، در زمينه ضرورت حكومت چه استفاده‌اى مى‌شود؟

2. چرا اسلام مردم را به تشكيل اصل حكومت ترغيب نكرده است؟

3. روش استقرايى در اثبات دخالت اسلام در سياست چيست؟

4. چگونه مى‌توان از كامل بودن و خاتم اديان بودن اسلام، بر لزوم دخالت آن در سياست و اجتماع استدلال كرد؟

5. كدام دسته از احكام اسلامى متوقّف بر تشكيل حكومت اسلامى هستند؟

6. احكام مالى اسلام چگونه بر وجود بعد سياسى در اسلام شاهد مى‌شوند؟

7. انديشه سياسى اسلام شامل چه بخش‌هايى است؟