ب) عدالت‌

فقهاى شيعه براى امورى نازل‌تر از ولايت سياسى و تدبير امور اجتماعى، نظير امامت جماعت يا قضا، عدالت را شرط دانسته‌اند. پس جاى تعجب و انكار نيست كه در امر خطيرى نظير امامت بر امّت، كه با مصالح و سعادت آحاد افراد گره خورده است، عدالت شرط مهم و اساسى باشد. از آيات و روايات فراوانى استفاده مى‌شود كه نبايد از جائر و ظالم تبعيت كرد. خداوند متعال در قرآن ما را از متمايل شدن به ستمگران و كسانى كه ظلم پيشه كرده‌اند باز مى دارد:

و لا تركنوا إلى الّذين ظلموا فتمسّكم النار و ما لكم من دون اللّه من أولياء ثمّ لا تنصرون.[1] تكيه و تمايل به ظالمان اعم از دوستى و نصيحت و تبعيت از آنان است؛ پس شامل مساعدت و يارى و اطاعت از امام و رهبر غير عادل نيز مى‌شود. علىّ بن ابراهيم روايت زير را در تبيين مراد از تمايل به ظالمان نقل مى‌كند: «ركون مودّة و نصيحة و طاعة».[2]

خداوند در آيات متعدّدى مردم را از اطاعت مسرفان و گناهكاران و هواپرستان نهى كرده است كه همه اين امور تبلور بى‌عدالتى است:

و لا تطيعوا أمر المسرفين* الّذين يفسدون فى الأرض و لا يصلحون.[3] و لا تطع من أغفلنا قلبه عن ذكرنا و اتّبع هواه و كان أمره فرطا.[4] در روايات فراوانى بر لزوم عدالت زعيم و امام جامعه تأكيد شده است. حضرت امام حسين عليه السّلام براى اهل كوفه نوشت:

فلعمري ما الإمام إلّا الحاكم بالكتاب، القائم بالقسط و الدائن بدين اللّه.[5]

[1] - هود( 11): آيه 113.

[2] - تفسير على بن ابراهيم القمى، ج 1، ص 338، ذيل همين آيه.

[3] - شعراء( 26): آيات 151، 152.

[4] - كهف( 18): آيه 28.

[5] - ارشاد مفيد، ج 2، ص 39.