مقدّمه‌

گذشت كه انديشه سياسى شيعه بر «نظريه انتصاب» استوار است و اعتقاد شيعيان بر آن است كه امامان معصوم به امامت و ولايت، از جانب خداوند و به ابلاغ رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلم منصوب شده‌اند. پرسش مهم قابل بحث آن است كه آيا در عصر غيبت، فقيهان عادل، به ولايت و نيابت عامّه از معصومان عليهم السّلام نصب شده‌اند؟ فصل حاضر عهده‌دار بررسى اين پرسش جدّى و اساسى است.

در اين فصل، ابتدا معناى ولايت فقيه روشن، و با تحرير دقيق محل نزاع، از پاره‌اى سوء فهم‌ها در اين زمينه جلوگيرى مى‌شود؛ سپس بر اقوال علماى شيعه مرور مى‌كنيم و تاريخچه نظريه ولايت فقيه را از نظر مى‌گذرانيم. بررسى ادلّه اثبات ولايت براى فقيه، مهم‌ترين محور مباحث اين فصل است و پيش از آن روشن خواهيم كرد كه مسأله ولايت فقيه بحثى كلامى يا فقهى است؛ پاسخ به اين مسأله نقش مستقيمى در نوع دلايلى دارد كه براى اثبات ولايت فقيه اقامه مى‌شود. كلامى دانستن مبحث ولايت فقيه، يا، دست كم، اعتقاد به اين‌كه افزون بر بعد فقهى داراى بعد كلامى نيز هست، زمينه مساعدى براى طرح ادلّه عقلى ولايت فقيه فراهم مى‌آورد.