داشته باشد، ولى قدرت عرض اندام در برابر اسلام و قرآن را ندارد. بايد توجّه داشت كه همه ايرادها و استبعادهاى اين گروه، متوجّه فهم ناقص و كوتاهى است كه از دين دارند و هيچ ارتباطى به اسلام ندارد.

اگر سؤال مى‌كنند «انتظار ما از دين چيست؟»، منظور دين ساختّ تفكرات خود آنهاست و اگر پاسخى مى‌دهند، بدون شك اين پاسخ، برخاسته از فهم ناقص آنها از دين است. به همين دليل، به مقصود خود (سست نمودن دين) دست مى‌يابند.

دين از نگاه قرآن‌

مهم‌ترين اصل در نگرش به دين، رعايت اصولى است كه قرآن به آنها توجه دارد.

ابتدا بايد ديدگاه قرآن و اسلام را در مورد انسان دانست و سپس درباره انتظارات او از دين سخن گفت‌[1]، نه اين‌كه بى‌اطلاع از ملاك‌هاى قرآن در مورد انسان، از شخصى در مورد دين سؤال شود، كه دين او را انسان نمى‌داند و در مورد جهانى پرسش شود كه اسلام آن را ناقص و ناچيز مى‌شمرد. لذا اگر در مورد دين از انسان‌هايى كه ملاك‌هاى قرآنى و اسلامى را ندارند و قرآن آنها را انسانى نمى‌داند، سؤال شود، پاسخ‌هايى غير معقول و غير منطقى شنيده مى‌شود؛ چون اولا دين از وحى نشأت گرفته، و پاسخ به سؤال از دين بايد آگاهى از حقيقت وحى و با استناد بدان باشد، چون عقل بشرى از درك و ارزيابى آن عاجز است.

اينك چگونه مى‌توان با نايده گرفتن مسئله وحى به اظهار نظر پرداخت و در كميّت و كيفيّت احكام و قواعد دين بحث كرد؛ زيرا آنچه وحى تبيين مى‌كند از سنخ استدلال نيست تا بتوان با مقدمات علوم بشرى بر آن ايراد گرفت. افق وحى، فوق افق عقل و تفكّر و استدلال است و با مبانى عقلانى نمى‌توان به مصاف نظام وحيانى رفت.

البته بايد يادآور شد كه مسئله فوق عقلانى بودن وحى، به معناى محكوم شدن عقل در افق مسائل معرفتى نيست، چنان‌كه به معناى تغاير و تخالف اين دو با هم نيز نيست، بلكه وحى، نيازهاى متعالى عقل را برآورده ساخته و عقل در پيوند با وحى شكوفاتر

[1] - مخاطب ما كسى است كه اسلام را قبول دارد و قرآن را معجزه پيامبر آن و بهترين راهنما مى‌داند.