ازآنجا كه نظام حاكم بر خلقت (تكوين) و نظام حاكم بر شريعت (تشريع) هردو به يك مبدأ وابسته‌اند، خداوند، شريعت را منطبق و هماهنگ با فطرت و طبيعت قرار داده است و آيه فطرت با زيبايى تمام به اين حقيقت اشاره دارد. راز پايدارى وماندگارى دين به لحاظ فطرى بودن دستورها و ضوابط آن است.

انسان و طبيعت‌

1. طرّاحى و مهندسى خداوند، به‌گونه‌اى است كه ميان خلقت جهان و خلقت انسان رابطه معنادارى وجود دارد. جايگاه انسان، جايگاه منحصر به فردى است. دستگاه خلقت چنان برنامه ريزى شده است كه هسته اصلى آفرينش را انسان تشكيل مى‌دهد و هر چه هست براى او و در خدمت اوست. قرآن به اين واقعيت تصريح مى‌كند:

آنچه در زمين است، همه رابراى شما آفريد.[1]

آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است به سود شما رام كرد؛ همه از اوست.[2]

قطعاً شما را در زمين قدرت داديم و براى شما در آن وسايل معيشت نهاديم.[3]

اگر همه هستى براى انسان است و اين «حق» را نظام آفرينش براى او قرار داده است پس انسان «حقدار» است. براى اثبات «حقدار» بودن انسان به هيچ دليل ديگر جز قانون طبيعت و نظام حاكم بر آفرينش نياز نداريم.

[1]. خَلَقَ لَكُمْ ما فِي اْلأَرْضِ جَمِيعاً. بقره( 2): 29 و نيز: هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمْ الْأَرْضَ ذَلُولًا. ملك( 67): 15؛ الَّذِي جَعَلَ لَكُمْ الْأَرْضَ فِرَاشاً وَالسَّمَاءَ بِنَاءً وَأَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقاً لَكُمْ. بقره( 2): 22.

[2]. وَسَخَّرَ لَكُمْ مَا فِي السَّمَوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً. جاثيه( 45): 13.

[3]. وَلَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ. اعراف( 7): 10.