از كيفيّت است. برابرى غير از يكنواختى است. اسلام هرگز امتياز و ترجيح حقوقى براى مردان نسبت به زنان قائل نيست. اسلام اصل مساوات انسانها را در باره زن و مرد رعايت كرده است. اسلام با تساوى حقوق زن و مرد مخالف نيست. با تشابه حقوق آنها مخالف است.»[1]

چرا اسلام با تشابه حقوقى ميان زن و مرد مخالف است؟ همان‌گونه كه در محور اول در زمينه ساختار شخصيّت زن بيان كرديم زن در نظام توصيفى (امور تكوينى)، نظام ارزشى (جايگاه رفتارى، غريزى و روحيه‌اى) از ويژگى‌هايى متفاوت با مرد برخوردار است. زن در خلقت و طبيعت خود و عاطفه و احساساتش دنياى مخصوص به خود را دارد.[2]

زن، زن است و مرد، مرد. در گذر از دو نظام توصيفى و ارزشى آنگاه كه به «نظام حقوقى» مى‌رسيم ناگزيريم نظام شخصيتى خانوادگى زن را در سه نقش همسرى، مادرى و دخترى در نظر گيريم. در بعد نظام شخصيت اجتماعى نيز نقش‌هاى گوناگون زن را در عرصه‌هاى فرهنگى، اقتصادى و سياسى مورد توجه قرار دهيم. با درك درست در ابعاد پيش گفته و تاكيد بر اين نكته كه هرگز نمى‌توان «نظام حقوقى» را بدون در نظر گرفتن «نظام توصيفى» و «نظام ارزشى» پايه‌ريزى نمود، به درستى مى‌توان به فلسفه برخى از تفاوتهاى حقوقى- و نه تبعيض- ميان زن و مرد پى‌برد. حتى مى‌توان با تأمل در مواردى كه براى زن و مرد قانون مشابه وضع گرديده و در مواردى كه اين مشابهت در نظر گرفته نشده است، از طريق معلول پى به علت برد.

مهم‌ترين نقدى كه از اين منظر بر حقوق غرب مى‌توان وارد نمود آن است كه آنان به «تشابه حقوقى زن و مرد»- به معناى ناديده انگاشتن همه تفاوتهاى روحى و جسمى زن و مرد- نام «تساوى حقوق» نهادند و با اين مارك تقلّبى و ظاهرسازى فريبنده و اغوا كننده قبل از هر چيز، بدون آنكه خود توجه نمايند، به زن ظلم نمودند و «حقوق زن» را پايمال كردند.

[1]. مرتضى مطهرى، مجموعه آثار، ج 19،( نظام حقوق زن در اسلام)، ص 129.

[2]. براى آگاهى بيشتر در زمينه تفاوتهاى جسمى، روانى و احساسى زن و مرد، بنگريد به: همان، ص 178 و 179.