2. خيرخواهى نسبت به زمامداران‌

على عليه السلام فرمود:

اى مردم، مرا بر شما حقى و شما را بر من حقى است. حق شما بر من آن است كه از خيرخواهى شما دريغ نورزم و بيت‌المال شما را در راه شما مصرف كنم ... و امّا حق من بر شما اين است كه در بيعت خويش با من وفادار باشيد و در آشكار و نهان خيرخواهى نسبت به مرا از دست ندهيد ....[1]

در اين سخن و سخنان ديگرى كه از پيامبر اكرم نقل گرديده است تعبير «نصيحت» به كار رفته و محدّثان شيعه در كتب خويش بخشى را در باب «ما امَر النبىّ بالنّصيحة لائمّة المسلمين‌» اختصاص داده‌اند.[2] «نصيحت» در لغت به معناى «خيرخواهى» است. در زمينه كاربرد اين واژه به چند نكته بايد توجه نمود:[3]

1. قوام نصيحت به انگيزه‌هاى خيرخواهانه است و همين امر، به نصيحت ارزش و قداست مى‌بخشد. در واژه‌هاى ديگر نظير «انتقاد» و حتى «امر به معروف و نهى از منكر» انگيزه‌ها چندان دخالتى ندارند. انتقاد گاه با نيّت تخريب صورت مى‌پذيرد، ولى «نُصح» در مقابل «غش» قرار دارد كه به معناى خلوص است و كارى زيبنده چنين عنوانى است كه از كمال خيرخواهى و سر دلسوزى برخاسته باشد. تأثير چنين اقدامى نيز معلوم است. زيرا كارى كه از دل برآيد لاجرم بر دل نشيند.

2. خيرخواهى زبان خاصى نمى‌شناسد و به تشخيص ناصح بستگى دارد. گاه با زبان انتقاد

[1]. ايهاالناس انّ لى عليكم حقاً و لكم على حقٌ. فامّا حقكم علىّ فالنّصيحة لكم و توفير فيئكم ... و امّا حقّى عليكم فالوفاء بالبيعة والنصيحة فى‌المشهد والمغيب. همان، خطبه 34.

[2]. بنگريد به: محمدبن يعقوب كلينى، الاصول من الكافى، ج 1، كتاب الحجة؛ محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، ج 27، كتاب الامامة.

[3]. بنگريد به: محمد سروش، مقاله نصيحت ائمه مسلمين، فصلنامه حكومت اسلامى، ش 1.