فصل دوم: حق نظارت‌

چيستى و چرايى نظارت‌[1]

نظارت» را مى‌توان عملى انتخابى و آگاهانه دانست كه آشكارا يا مخفيانه در حوزه‌هاى مختلف زندگى فردى، اجتماعى و سياسى به منظور آگاهى از عملكرد نظارت شونده، جلوگيرى از خطا و اشتباه، مبارزه با فساد و حفاظت و صيانت از حقوق و آزادى‌ها از طريقِ ابزارها و شيوه‌هاى مختلف صورت مى‌پذيرد.

نظارت در هر حوزه‌اى رنگ و بوى خاص دارد. در اخلاق و عرفان آنچه مطرح است نظارت شخصى است.[2] در زندگى اجتماعى، هدف از نظارت، سالم‌سازى محيط زندگى، خيرخواهى و رشد و بالندگى است، كه از نظر اسلام يك وظيفه و از مظاهر امر به معروف و نهى از منكر شمرده مى‌شود و يكى از امتيازات امّت اسلامى قلمداد گرديده است.

كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنْ الْمُنكَرِ؛[3] شما بهترين امتى هستيد كه براى مردم پديدار شده‌ايد. به كار پسنديده فرمان مى‌دهيد و از كار ناپسند باز مى‌داريد.

[1] جوان آراسته، حسين، حقوق اجتماعى و سياسى در اسلام، 1جلد، دفتر نشر معارف - قم، چاپ: هفتم، 1389.

[2]. علماى اخلاق در اين زمينه مراحل پنج‌گانه‌اى را بر شمرده‌اند كه عبارت‌اند از: مشارطه، مراقبه، محاسبه، معاتبه و معاقبه.

[3]. آل عمران( 3): 110.