بهره‌گيرى از ابزار رسانه‌اى در اشكال مختلف آن، بمباران تبليغاتى خود را شروع نمايد و آنچه را خود مى‌پسندد و درست در نقطه مقابل عقيده مردم است، شب و روز بر ذهن و جان آنان فرو ريزد در اين جنگ نابرابر، برنده و بازنده از پيش معلوم خواهد بود. اينجاست كه آزادى ابراز عقيده و بيان، در اصل پذيرفتنى است، اما نه به صورت مطلق.

پيشتر به ارزش و قداست آزادى انديشه اشاره كرديم. اكنون نيز بر اين نكته تأكيد مى‌ورزيم كه پويايى هر تفكر وانديشه‌اى نيازمند فضاى باز و آزاد است. فضايى كه در آن پرسشگرى، گفتگو، اظهار نظر و تبادل آراء و عقايد گوناگون رواج داشته باشد. نگاهى گذرا به سيره پيشوايان دينى به خوبى نشان مى‌دهد كه چه ميزان تساهل و تسامح در مناظرات دينى، پرسشگرى و پاسخ‌گويى وجود داشته است.[1] قرآن در يك آيه خطاب به پيامبر و در آيه‌اى ديگر خطاب به مؤمنان، آنان را توصيه به گفتگو و مناظره مى‌كند. در مورد پيامبر مى‌فرمايد: با آنان به شيوه‌اى كه نيكوتر است، مجادله نماى.[2] و خطاب به مؤمنان نيز چنين مى‌فرمايد: با اهل‌كتاب جز به شيوه‌اى كه بهتر است مجادله نكنيد.[3]

شيوه‌اى كه قرآن در سراسر سوره‌هايش در پيش گرفته است نه تنها مانع آزادى بيان و اظهار عقايد مخالف نيست، در بسيارى از موارد خود بيان كافران را گزارش مى‌كند و آنگاه به نقد آن مى‌پردازد. «اگر در جامعه ما محيط آزاد برخورد آراء و عقايد به‌وجود بيايد به طورى كه صاحبان افكار مختلف بتوانند حرفهايشان را مطرح كنند و ما هم در مقابل، آراء و نظريات خودمان را مطرح كنيم، تنها در اين زمينه سالم خواهد بود كه اسلام هرچه بيشتر رشد مى‌كند.»[4]

بدين ترتيب مى‌توان نتيجه گرفت كه در صورتى كه فضا براى ابراز عقيده سالم باشد، به‌گونه‌اى كه بدور از جوسازى و غوغاسالارى و اغواگرى و در شرايطى كه به طور نسبى برابر است اين كار انجام پذيرد، اسلام صددرصد با آن موافق خواهد بود.

[1]. بنگريد به: محمد سروش، همان، ص 214- 224.

[2]. وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ. نحل( 16): 125.

[3]. وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ. عنكبوت( 20): 46.

[4]. پيرامون انقلاب اسلامى، ص 63.