نام کتاب : تفكر فلسفى غرب (از منظر استاد شهيد مرتضى مطهرى) نویسنده : دژاكام، على جلد : 1 صفحه : 382
چشممان مىبيند. قوه حافظه ما آنچه را كه
احساس كردهايم در خود نگاه مىدارد. خود ما آگاهيم كه يك قوهحافظه داريم، گاهى
مىگوييم قوه حافظهام ضعيف شده يا قويتر شدهاست، قوه حافظه من از قوه حافظه فلان
شخص كمتر يا بيشتر است. همچنين آگاهيم كه تعقل و تفكر داريم، يعنى تفكرها داخل
حوزه خودآگاه وجود ماست. در ما يك سلسله تمايلات، رغبتها، شهوتها، نفرتها، ترسها و
امثال اينها وجود دارد. ما خودمان وجود اينها را احساس مىكنيم.
اگر در ما رغبت به مقام هست، خودمان هم وجود اين رغبت را احساس
مىكنيم، مىفهميم كه دلمان مىخواهد مقام عالى داشته باشيم. در ما غضب و خشم هست،
آن را هم درك مىكنيم، و غرايز خود را درك مىكنيم. اما روان ناخودآگاه يعنى
چيزهايى كه از جنس و سنخ روان هست ولى با وجود اين ما به آنها آگاه نيستيم و آنها
را در خودمان درك نمىكنيم.
ويژگيهاى روان ناخودآگاه
حوزه روان ناخودآگاه دو خصوصيت دارد. يك خصوصيت آن اين است كه حاكم
بر روان خودآگاه است. روان ناخودآگاه فرمان مىدهد، روان خودآگاه مىپذيرد. از اين
جهت گفتهاند مثل اين دو مثل يك كارخانه عظيمى است كه دستگاه موتور و دستگاه
انتقال نيروى اين كارخانه در زير زمين نهاده شده است و قسمتهاى رويين آن كه
عمليات نهايى را انجام مىدهد در قسمت بالا قرار دارد. آن كس كه نگاه مىكند، قسمت
بالا را مىبيند و خيال مىكند كه كارخانه همين قسمت بالا است، نمىداند كه قسمت
بالا تابع و مسخّر قسمت پايين است و اساس، آن قسمت پايينى است، اگر بالا حركتى هست
به دليل حركتهاى طبقه زيرين و به دليل نيروهايى است كه در طبقه زيرين وجود دارد.
خصوصيت دوم اين است كه علاوه بر اينكه طبقه زيرين روح ما يعنى روان
ناخودآگاه فرمانده است و روان خودآگاه فرمانبر، بخش روان ناخودآگاه بسى عظيمتر و
وسيعتر و گستردهتر است. قسمت خودآگاه ما نسبت به بخش ناخودآگاه، قسمت كم و كوچكى
را تشكيل مىدهد. قسمت مهم روان ما را روان ناخودآگاه ما تشكيل مىدهد. مثل
مىزنند كه اگر هندوانه يا قطعه يخى را در آب بيندازند، مقدار كمى از آن از آب
بيرون مىآيد و آب قسمت اعظم آن را در بر مىگيرد. مىگويند عينا به همان نسبت كه
قسمتهاى بيشترى از يك هندوانه يا
نام کتاب : تفكر فلسفى غرب (از منظر استاد شهيد مرتضى مطهرى) نویسنده : دژاكام، على جلد : 1 صفحه : 382