فيلسوف شرقى‌

مطهرى داراى ذهنى فلسفى بود. به كار بردن قوه تعميم، توجه به جنبه‌هاى نظرى، رها ساختن خود از جمود روانى، ارزش سنجى افكار و نظريات بدون توجه به منبع آنها، توجه به مسائل مورد بحث از جهات متعدد، مورد سئوال قرار دادن آنچه را كه ديگران مسلم و بديهى فرض مى‌كردند، كشف امور اساسى و بيان آنها در هر موقعيت و قضاوت و حكم را بر روش فرضيه‌اى- قياسى قرار دادن از ويژگيهاى ذهنى فلسفى استاد مطهرى بود.

اگر فلسفه را هنر انديشيدن براى دستيابى به حقيقت بدانيم و فيلسوف را داراى اين هنر، به قطع، مطهرى يك فيلسوف است. او در حل مشكلات مسائل فلسفى كوششها كرده و توفيق‌ها يافته بود. وى در حل سؤالات و مشكلات فلسفى تنها به فراگرفتن نوشته‌هاى ابن سينا، ملاصدرا، شيخ اشراق، خواجه نصير و ديگر فيلسوفان و مؤلفان كتب فلسفى مشرق زمين و مغرب زمين بسنده نمى‌كرد و تا خويشتن به درك درست نمى‌رسيد از پا نمى‌نشست.

فلسفه‌خوانى، فلسفه‌دانى و فلسفيدن مهمترين ويژگى مطهرى است.

شرح مختصر منظومه (دو جلد). شرح مبسوط منظومه (چهار جلد)، تعليقه عربى بر شرح منظومه (دو جلد)، حركت و زمان (پنج جلد)، درسهاى الهيات و شفا، مقالات فلسفى (سه جلد)، پاورقى بر كتاب اصول فلسفه و روش رئاليسم، شناخت (يك جلد)، تصحيح كتاب «التحصيل» بهمنيار و كليات فلسفه (يك جلد) از بارزترين آثار فلسفى مستقل استاد مطهرى است كه مدعاى فوق را تأييد مى‌كند. آنچه در پى مى‌آيد هندسه معرفت فلسفى استاد مطهرى نيست، بلكه پازلهايى از شخصيت فلسفى ايشان است.