اين بود كلماتى كه امام حسن عليه السّلام
خطاب به ابو ذر بر زبان آورد، آنگاه كه با پدر و برادر و عمويش عقيل و پسر عمويش،
عبد اللّه بن جعفر، و ابن عباس با وى توديع مىكرد. آرى، ابو ذر همان صحابى جليل
القدرى كه در راه دين و حقيقت به مبارزه و جهاد بىامان با غاصبان خلافت و حاكمان
ستمگر پرداخت و در اين مسير هرگونه ظلم و شكنجه و توهين را به جان خريد و سرانجام
در تبعيدگاه خود (ربذه) تنها و غريب به ديار معشوق شتافت.
اين سخنان حضرت، نمايانگر موضع قوى و نيرومندش در قبال دخل و تصرفات
و اعمال خلاف شرع و نارواى هيأت حاكمه بود. موضعى كه مبتنى بود بر حق و حقيقت و
عقيده استوار.
امام حسن عليه السّلام با اين كلمات خود، در تحقق اهداف عالى ابو ذر
سهيم است، چرا كه در آن اوضاع و احوال لازم بود براى بيدارى امت مسلمان از خواب
غفلت و آگاهى مسلمين از وقايعى كه مىگذشت و حوادثى كه به وقوع مىپيوست، فريادى
برآورد و به آنان تفهيم نمود كه چنين نيست كه همواره بايد حاكم مؤاخذه نشود. حاكم،
بر قانون تفوّق و برترى ندارد، بلكه بايد پشتيبان و مدافع قانون باشد و هرگاه
مرتكب اعمال خلاف گرديد يا مقام و منصب را در خدمت هواهاى نفسانى و منافع خصوصى
خود قرار داد، هركس حق دارد در مقابل او موضعگيرى كند و از حق دفاع نمايد و از
هيچ تلاش و كوششى در راه زدودن ظلم يا حيف و ميلى كه از وى سرزده دريغ نورزد.
از طرف ديگر، از آن جايى كه شرايط و اوضاع و احوال چنان است كه به
امير المؤمنين و فرزندانش حسن و حسين عليهم السّلام و پيروان مخلص آنان فرصت اتخاذ
چنين موضعى را- آن طور كه ابو ذر كرد- نمىدهد، لااقل بايد نظر خويش را كه همان نظر
اسلام حقيقى است، در مورد ابو ذر و موضع بر حق او اعلان نمايند. اين كار مىتواند
به موضع ابو ذر ابعاد عظيم تبليغاتى، فكرى و سياسى داده، از آثارى