تا كفه به پايين متمايل شود و خريدار متوجه نباشد، زيرا وى به ترازو مى‌نگرد نه به دهان فروشنده.

فروشندگان تقلبى ديگر نيز مى‌كنند كه سبب كم‌فروشى است، چنانكه مومى زير يكى از كفه‌ها مى‌چسبانند يا حلقه بالاتر ترازو را با موى نازكى كه براى خريدار نامرئى است مى‌بندند و بدين‌سان از كالا كم مى‌كنند، و نيز برخى از فروشندگان آويزه‌اى دارند به نام «مودى»[1]، يعنى عمود ترازو فولادى و زبانه آن از نرم آهن است، زبانه را به سوى كفه‌اى كه محتوى كالا خواهد بود كج مى‌كنند و بدين‌سان كم مى‌فروشند.

و بدان اى محتسب كه ترا به امر پيمانه و وزن گمارده‌اند و اين كارى است كه مردم روزگاران گذشته را نابود ساخته است. بايد كه به دست خود بدين كار بپردازى و ترازو و پيمانه را بررسى كنى و بر خطاكاران نبخشى زيرا بخشودن از خطا بازنمى‌دارد و همه اين فروشندگان از عامه مردم‌اند، پس هركه نفس خود را تزكيه نكند و همتش جز فرج و بطن نباشد مجازات و تعزير است كه او را از گناه بازمى‌دارد و خطاكار را بر جاى خود مى‌نشاند.

قپان قبطى‌

بايد كه محتسب هر زمان قپان قبطى را بيازمايد چه در نتيجه استعمال بسيار در وزن كردن هيزم و كالاهاى سنگين خراب مى‌شود. بايد عيارهايى از سنگ‌ريزه‌ها در كيسه‌هايى از ليف هندى يا پارچه زبر كتانى نزد خود و در جايى دور از رطوبت و غبار نگاه دارد و براى آزمايش و بررسى قپانها مردى ديندار و امين كه شايبه ريا در كارش نباشد و پرواى نفع دوستان را نكند بگمارد.

و نيز بر محتسب است كه كسى را اجازه توزين با قپان ندهد مگر آنكه امانت و عدالت و وقوف او به وسيله عادلانى كه برگزيدگان مجلس او

[1]- مودى شايد اسم فاعل باشد از« اودى» يعنى هلاك و نابود ساخت.