خواه مبيع و ثمن همجنس باشند و خواه نباشند. در صورت همجنس بودن علاوه بر قبض رعايت هم مثلى (مماثلت) هم لازم است چنانكه در معامله با قصاب، به وى گوسفند مى‌دهند و گوشت مى‌خرند به نقد يا به نسيه، كه اين امر حرام است، زيرا پيغمبر (ص) از بيع گوشت در برابر حيوان نهى كرد و همچنين است نانوا كه به او گندم دهند و نان بخرند به نسيه يا به نقد، كه اين نيز حرام است و نيز معامله عصار كه بدو كنجد يا زيتون دهند و از او روغن بخرند و نيز معامله لبنيات فروش كه بدو شير دهند و از او پنير و روغن و كره و ساير لبنيات بخرند كه همه اينها حرام‌اند.

اطعمه را به غير جنس نتوان فروخت مگر به نقد، و هرگاه همجنس باشند نيز به نقد است خواه همانند (مماثل) باشند خواه كم و زياد. از اين رو گندم را با آرد يا نان يا سويق (آرد نرم) نمى‌توان معامله كرد و همچنين است انگور با شيره انگور (دوشاب) يا سركه يا عصير و نيز شير با روغن يا كره يا شيرى كه كره آن گرفته شده باشد يا پنير، كه معامله آنها درست نيست.

ترويج مسكوك قلب و حرمت آن‌

صرافانى كه درهم‌هاى قلب را در ميان مردم رواج دهند ستم كرده‌اند، زيرا معامله‌كنندگان در صورتى كه از زر و سيم شهر آگاه نباشند زيان مى‌بينند. ازاين‌رو بر محتسب لازم است كه اولا صرافان را فرمان دهد كه سكه‌هاى قلب را ببرند[1] و شكل آنها را تغيير دهند و در اين باب خيانت نكنند به طورى كه معامله با آنها غير ممكن گردد.

دوم اينكه شناختن زر و سيم بر بازرگان لازم است نه براى استفاده خود بلكه براى اينكه ناآگاهانه به مسلمانى سكه قلب ندهد، زيرا در اين صورت به سبب كوتاهى در شناختن آن گناهكار خواهد بود، و تحصيل هر

[1]- متن: قص است يعنى بريدن انتها يا قسمتى از چيزى.