ضامن است و هرچه به آن دو در معامله داده شود و از ميان برود از مال فروشنده محسوب است.

اما دادوستد بنده بالغ عاقل جز به اجازه مالك نادرست است، و بقال و نانوا و قصاب و ديگران نبايد با بندگان جز به اجازه مالكانشان معامله كنند.

نابينا نيز چون ناديده را خريد و فروش مى‌كند معامله با وى باطل است، و محتسب بايد وكيلى بينا براى او بگمارد تا دادوستد به وسيله او انجام گيرد.

اما معامله با كافر رواست جز مصحف (قرآن) و كتابهاى حديث و برده مسلمان كه فروش آنها به وى ممنوع است و همچنين فروش سلاح به كافر حربى كه نافرمانى به خداست.

ركن دوم مبيع است كه شش شرط دارد:

نخست اينكه نجس العين نباشد، ازاين‌رو معامله سگ و خوك و سرگين و مدفوع انسان و عاج و ظروفى كه از عاج ساخته شود باطل است، زيرا استخوان با مرگ حيوان ناپاك مى‌شود. و فيل با ذبح پاك نيست و استخوانش نيز با تميز كردن آن پاك نمى‌شود، و نيز بيع شراب و پيه و چربى نجس كه از حيوان حرام گوشت به دست مى‌آيد باطل است اگرچه براى افروختن چراغ يا اندودن كشتى‌ها به كار رود.

دوم اينكه مبيع قابل انتفاع باشد، ازاين‌رو بيع حشرات و موش و مار روا نيست، اما فايده‌اى كه شعبده‌باز از مار برمى‌گيرد و يا افسونگر كه رشته‌هايى از سبد بيرون مى‌آورد و به مردم نشان مى‌دهد انتفاع نيست و بدان نبايد اعتنا كرد. و خريد و فروش گربه و زنبور عسل و يوز و شير و جانوران شكارى يا جانورى كه از پوستش استفاده مى‌شود رواست و نيز معامله فيل به سبب استفاده‌اى كه از آن در حمل و نقل مى‌كنند درست است و نيز بيع طوطى و طاووس و پرندگان آوازخوان جايز است، زيرا اگرچه حرام گوشت‌اند تلذذ از آواز و تماشاى آنها مباح است.

نگهدارى سگ براى زيبايى آن روا نيست، زيرا پيغمبر (ص) از آن‌